Nước sông Tô Lịch đã chuyển màu, Hà Nội lên đề án cải tạo thêm 3 con sông khác

Đề án tổng thể phục hồi sông nội đô: Tập trung vào Tô Lịch

Ngày 22/7, UBND TP. Hà Nội chính thức phê duyệt Đề án “Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô”, bao gồm: sông Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ và Sét. Đề án nằm trong danh mục 32 chương trình trọng điểm giai đoạn 2025–2030 của thành phố, định hướng theo hướng kiểm soát phòng ngừa ô nhiễm, cải tạo hạ tầng thoát nước và chỉnh trang cảnh quan.

Trong số các dự án trọng tâm, sông Tô Lịch được xem là tuyến tiêu biểu với kế hoạch cải tạo toàn diện: từ thu gom nước thải, xử lý tập trung đến tái cấu trúc dòng chảy bằng nước sau xử lý. Cụ thể, dự án sẽ đồng bộ với các hạng mục như:

• Dự án xử lý nước thải Yên Xá (quy mô 270.000 m³/ngày đêm)
• Hệ thống thu gom nước thải lưu vực sông (S1) về Yên Sở
• Đập dâng nước tại khu vực Chùa Quang
• Bổ cập nước từ các nhà máy xử lý, bao gồm cả Hồ Tây
• Cải tạo hạ tầng cảnh quan và cây xanh dọc bờ sông

UBND thành phố giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan để xây dựng kế hoạch thực hiện, đồng thời đề xuất các giải pháp kỹ thuật dài hạn trong điều tiết dòng chảy và bảo vệ chất lượng nước sông.

Tín hiệu cải thiện và nhu cầu phục hồi dài hạn

Sông Tô Lịch từng được xem là một trong những tuyến sông ô nhiễm nghiêm trọng nhất tại Hà Nội, với tình trạng nước đen, mùi hôi nồng nặc kéo dài hàng thập kỷ. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tốc độ đô thị hóa cao, tình trạng xả thải sinh hoạt chưa qua xử lý, lấn chiếm hành lang bảo vệ và thiếu kiểm soát về nguồn nước.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, một số dấu hiệu tích cực bắt đầu ghi nhận tại nhiều đoạn sông. Người dân sống ven sông tại các tuyến như đường Láng hay Nguyễn Khang cho biết mùi hôi đã giảm rõ rệt, màu nước có phần sáng hơn. Điều này đến từ việc triển khai hệ thống thu gom nước thải, các đợt nạo vét và thử nghiệm bổ cập nước bằng nguồn nước sau xử lý.

Dù vậy, theo nhận định của giới chuyên môn, đây mới chỉ là hiệu quả bước đầu mang tính cảm quan. Việc cải thiện triệt để cần có dòng chảy tuần hoàn ổn định, tái tạo môi trường đáy sông và tích hợp quy hoạch đô thị dọc hai bờ.

Giải pháp công nghệ và kiểm soát chất lượng nước

Theo ông Lê Văn Du – Trưởng phòng Quản lý hạ tầng cấp thoát nước (Sở Xây dựng Hà Nội), sông Tô Lịch sẽ được bổ sung nguồn nước từ nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, thông qua một hệ thống đập dâng tại khu vực Chùa Quang. Mục tiêu là duy trì mực nước ổn định (cao độ 3,5m) để đảm bảo dòng chảy liên tục và độ sâu nước duy trì khoảng 1,5m – đủ để cải thiện khả năng tự làm sạch và cảnh quan.

Bên cạnh đó, thành phố sẽ điều tiết nguồn nước từ nhà máy xử lý nước thải Hồ Tây (công suất 15.000 m³/ngày đêm) theo từng đợt để tạo hiệu ứng luân chuyển, thay nước và giảm tải tích tụ chất hữu cơ trong lòng sông.

Về công nghệ, đây là mô hình tuần hoàn nhân tạo, trong đó nước sau xử lý đạt chuẩn loại A được sử dụng để phục hồi dòng chảy sông cạn, hỗ trợ pha loãng nước thải còn tồn lưu, đồng thời cải tạo hệ vi sinh đáy. Mô hình này đã được ứng dụng tại một số quốc gia như Singapore, Nhật Bản trong các chương trình phục hồi sông nội đô.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính bền vững, các chuyên gia kiến nghị rằng việc bổ cập nước cần kết hợp kiểm soát triệt để nguồn xả thải chưa qua xử lý, đặc biệt tại các khu dân cư cũ, cơ sở sản xuất và khu vực đô thị phát triển nhanh.