Nông sản Việt đón “sóng gió” từ TPP

Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Thương mại Bộ Công Thương, ngành nông nghiệp nước ta tạo ra khoảng 20% GDP và thu hút trên 55% lao động cả nước, với hàng chục triệu hộ nông dân, 10.500 hợp tác xã nông nghiệp và hàng chục mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực mang tầm vóc quốc tế như hạt điều, gạo, thuỷ sản…

Mừng to, lo nhiều

Rõ ràng với tiềm lực sẵn có, đặc biệt là các mặt hàng hiện đang là chủ lực xuất khẩu của Việt Nam khi vào TPP thuế sẽ giảm đến 90%, có mặt hàng chỉ còn 0%. Đây là cơ hội để đẩy nhanh thu hút đầu tư, thu hút khoa học công nghệ, cách quản lý mới với nông nghiệp.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia ngành nông nghiệp, nếu không kiểm soát được chất lượng an toàn thực phẩm thì không những không thể xuất khẩu mà người Việt cũng sẽ bỏ_hàng Việt.

Thực tế hiện nay, tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm là đáng báo động, sau khi hàng loạt vụ vi phạm đã xảy ra: dùng chất tạo nạc có thể gây ung thư trong chăn nuôi lợn, dùng hoá chất bừa bãi trong trồng trọt và nuôi trồng thuỷ sản….

Trước đây, chúng ta không dám mua thịt gà, bò Mỹ, Úc vì đắt nhưng nay, sản phẩm của họ không những rẻ mà còn an toàn. Hay mỗi năm, Việt Nam xuất khẩu 6-7 triệu tấn gạo trong khi người dân Nam bộ, xuất khẩu gạo nhiều nhất, lại mua gạo Campuchia để ăn.

Chưa kể, nhiều sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam có chất lượng cao lại khó tiêu thụ ngay tại “sân nhà” bởi doanh nghiệp chưa chú trọng đầu tư cho công tác xúc tiến thương mại tại thị trường nội địa cũng như chưa phát triển hệ thống phân phối chuyên nghiệp và bảo vệ thương hiệu nông sản.

Hệ quả là, người tiêu dùng mất tiền mà mua phải nông sản không sạch, trong khi nhà vườn sản xuất nông sản chất lượng lại bất lực trong việc đưa sản phẩm vào thị trường.

Thị trường trong nước được dự báo là khó khăn. Trong khi áp lực cạnh tranh đến từ các quốc gia trong TPP đã hiển hiện khá rõ ràng. Nhiều chuyên gia lo ngại rằng sắp tới, khi TPP có hiệu lực, các mặt hàng nông nghiệp của chúng ta sẽ ở đâu, liệu có thể tận dụng được cơ hội để xuất khẩu hay không?

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, cho rằng giảm thuế không có nghĩa là hàng Việt có thể tràn ra nước ngoài. Để vào được các nước, hàng hóa phải vượt qua được hàng rào kiểm dịch, an toàn thực phẩm, và điều này không dễ dàng.

Sau bao nhiêu năm, mới đây quả xoài của Việt Nam mới được Hàn Quốc làm thủ tục để công nhận. Hay quả thanh long cũng mới được xuất sang Mỹ vì liên quan đến thủ tục kiểm dịch.

Dưới góc độ của các nhà nghiên cứu thị trường, chính sách và bối cảnh tiêu dùng của thế giới cho thấy xuất khẩu nông sản của Việt Nam tiếp tục đối diện nhiều khó khăn.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ NN&PTNT), hạn chế lớn nhất của nông sản Việt là chất lượng không cao, xuất khẩu thô và không làm chủ được thị trường.

So với các nước, Việt Nam có nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu, thậm chí chi phối cả thị trường thế giới như hạt điều chiếm 50% thị phần điều thế giới; xuất khẩu gạo và cà phê đứng thứ hai, thứ ba thế giới.

Ba mặt hàng nông sản này của Việt Nam góp phần không nhỏ trong sự điều tiết chung thị trường thế giới, song giá trị thu về thấp do xuất khẩu chủ yếu dưới dạng thô. Ngoài ra, việc mở rộng thị trường với các doanh nghiệp Việt Nam cũng hạn chế.

Hàn quốc đã chính thức mở cửa cho trái xoài tươi VN nhập khẩu vào thị trường này

Chủ động tìm thị trường

Trong rất nhiều cuộc hội thảo đánh giá về cơ hội cho ngành nông nghiệp khi tham gia TPP, hầu hết các chuyên gia đều khẳng định, quan trọng vẫn là doanh nghiệp phải chủ động tấn công thị trường.

Để làm được điều này, theo ông Trương Đình Tuyển, Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại, cố vấn cao cấp của Chính phủ trong đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), cần phải tổ chức lại sản xuất trong nước để đảm bảo đảm cạnh tranh về giá và chất lượng.

Doanh nghiệp phải giữ vai trò chủ đạo trong chuỗi liên kết, kiểm soát chặt chẽ từ khâu giống, gieo trồng, thu hoạch, bảo quản, chế biến. Tuy nhiên, hiện nay doanh nghiệp vẫn chưa tham gia được vì hai lý do: chưa có vùng đất lớn và bảo hiểm nông nghiệp.

“Cơ hội lớn nhưng không biết tận dụng thì sẽ trở thành thách thức. Nếu không thay đổi thì chúng ta sẽ thua”, ông Tuyển nhấn mạnh.

Đánh giá cơ hội cơ hội để Việt Nam xuất khẩu nông sản sang các nước TPP là rất lớn. Song Ts. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, cũng cho rằng: “Trong thời gian tới, phải có doanh nghiệp xây dựng chuỗi liên kết với nông dân. Doanh nghiệp cần chủ động tấn công thị trường mới, nối kết với những công ty đa quốc gia, doanh nghiệp Việt kiều ở các nước, có những đầu mối để tấn công thị trường mới mở”.

Bên cạnh đó, hầu hết các chuyên gia cũng khẳng định rằng về lâu dài, giải pháp căn cơ giúp nông nghiệp Việt Nam vững vàng hội nhập chính là đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, gắn chặt với các tiêu chuẩn về kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm và chất lượng theo các cam kết quốc tế.

Theo Thời báo Kinh doanh