Nông dân vùng quê Hà Nội kiên trì ươm giống nhỏ li ti, tạo sinh kế từ thứ “ngậm nước sinh lời”, thu hoạch mùa nào chắc mùa nấy, lãi hàng trăm triệu

Nông dân Hương Sơn và hành trình khởi nghiệp bền bỉ với con ốc bươu đen

Tại xã Hương Sơn, Hà Nội – vùng đất nổi tiếng với chùa Hương và suối Yến một mô hình nông nghiệp đặc biệt đang được nhắc đến nhiều: nuôi ốc bươu đen kết hợp với trồng cây ăn quả. Mô hình này được khởi xướng và duy trì suốt gần 20 năm qua bởi nông dân Nguyễn Văn Hạnh, người từng nghèo khó, bệnh tật nhưng nay đã có cuộc sống ổn định, khỏe mạnh nhờ làm nông thuận tự nhiên.

Khởi đầu từ năm 2005 với hai ao thử nghiệm, anh Hạnh từng thất bại do thiếu kinh nghiệm và do thời điểm đó giá cá còn cao nên chuyển hướng. Tuy nhiên, đến năm 2018, khi giá cá xuống thấp, chi phí cám cao, anh quyết định trở lại với con ốc bươu đen và mở rộng quy mô dần theo từng năm. Hiện trang trại của anh có tới 13 ao nuôi, xen kẽ trong vườn cây ăn quả rợp bóng bưởi, nhãn, ổi.

Mô hình nông nghiệp thuận tự nhiên và hiệu quả kinh tế tuần hoàn

Theo anh Hạnh, mô hình nuôi ốc kết hợp cây ăn quả không chỉ tạo cảnh quan sinh thái mà còn giúp điều tiết tiểu khí hậu ao hồ – mát vào hè, ấm vào đông. Tuy nhiên, cũng có bất lợi như lá rụng làm ô nhiễm nước, cần cải tạo định kỳ. Quan trọng nhất, theo anh, chất lượng nước là yếu tố sống còn trong nuôi ốc.

Điểm nổi bật trong cách làm của anh là tận dụng tối đa nguồn thức ăn dư thừa từ nông sản như bưởi loại, đu đủ hỏng, rau sắn, giúp giảm chi phí. Với 1 vạn con giống, chi phí khoảng 3–4 triệu đồng nhưng thu về 13–15 triệu đồng. Hằng năm, anh sản xuất khoảng 300 vạn con ốc giống, giữ lại 70 vạn để nuôi thương phẩm.

Anh từng thử nghiệm nuôi ốc lát Thái Lan nhưng thất bại do chất lượng thịt kém, đẻ ít. Do đó, anh chỉ tập trung vào ốc bươu đen bản địa, vừa cho thịt ngon vừa phù hợp điều kiện khí hậu.

Bài học khởi nghiệp từ nông dân: Kiên nhẫn, thích nghi và bắt đầu từ nhỏ

Năm 2023, anh Hạnh từng thiệt hại vài trăm triệu đồng khi không kiểm soát được nước ao, khiến ốc bị bệnh sưng vòi. Đó là bài học lớn về quản lý môi trường nuôi. Từ đó, anh cải tiến kỹ thuật, như cho ốc “ngủ đông ướt” dưới lớp bèo tây thay vì “ngủ khô” dễ gây nổi nghiêng và chết sau mùa xuân.

Vào các tháng 4–5, khi nhiều hộ nuôi chỉ có ốc giống thì anh đã có ốc thương phẩm, được thương lái trả giá cao gấp rưỡi. Đó là phần thưởng xứng đáng cho người biết canh thời vụ và đầu tư đúng cách.

Theo anh Hạnh, người mới khởi nghiệp nên tiếp cận các trại giống uy tín để được hướng dẫn mật độ nuôi phù hợp, tránh mua giống từ nơi chỉ bán cho xong. Việc mở rộng sản xuất nên theo lộ trình, bắt đầu nhỏ, học hỏi dần, tránh rủi ro lớn. Chính từ cách đi đó, gia đình anh đã thoát nghèo năm 2020, hiện nay thu lãi trung bình 300–400 triệu đồng mỗi năm.

Không chỉ riêng anh, người em trai Nguyễn Văn Thành cũng nuôi ốc và thu về 150–200 triệu đồng/năm. Nhiều hộ trong làng như anh Lê Văn Dũng, chị Nguyễn Thị Huyền nuôi 2 mẫu ốc, mỗi năm lãi khoảng 200 triệu đồng.

Từ những nỗ lực không ngừng, những người nông dân Hương Sơn đã làm chủ công nghệ sản xuất giống, thương phẩm, tận dụng nông sản dư thừa, giữ được môi trường sinh thái và nâng cao chất lượng sống. Mô hình của họ không chỉ là một sinh kế bền vững, mà còn mở ra tiềm năng lớn cho phát triển du lịch nông nghiệp, sản phẩm chế biến sâu và kết nối với chuỗi giá trị ẩm thực đặc sản địa phương.