Nông dân Quảng Trị “thuần hóa loài hung dữ”, mỗi năm thu về cả trăm triệu

Nông dân Quảng Trị nuôi ong vò vẽ: Hướng đi mới từ loài ong gây khiếp sợ

Tại thôn 5, xã Trung Thuần (tỉnh Quảng Trị), nhắc đến cái tên Nguyễn Văn Dũng không ít người dân địa phương vẫn e dè. Ông Dũng nổi tiếng vì nuôi ong vò vẽ, vốn được xem là hung dữ và nguy hiểm. Tuy nhiên, chính loài ong gây khiếp sợ ấy lại đang mang lại thu nhập đáng kể cho những nông dân dám nghĩ, dám làm.

Theo lời kể của ông Dũng, ong vò vẽ (hay còn gọi là ong bắp cày) là một trong những loài ong có nọc độc mạnh. Người dân vẫn lưu truyền câu ca “Ong vò vẽ đốt chẽ chân trâu” như một lời cảnh báo về mức độ nguy hiểm của chúng. Ông cho biết: “Nhiều người bị loại này đốt vài mũi là ngất xỉu, phải đưa đi cấp cứu”.

Tuy nhiên, khi biết có người từng thuần hóa và nuôi được loài ong này để khai thác kinh tế, ông Dũng bắt đầu học hỏi và thử nghiệm. Từ một tổ ong nhỏ tìm thấy trong rừng, ông đưa về khu vườn cách xa nhà để nuôi. Ông cũng áp dụng một số kinh nghiệm dân gian như dùng mùi tanh từ cá để dụ ong thợ quay về tổ cũ. Dần dần, mô hình bước đầu thành công.

Khác với nuôi ong mật lấy mật, nuôi ong vò vẽ chủ yếu để thu nhộng non và tổ sáp. Theo ông Dũng, tổ ong sau 2–3 tháng có thể cho thu hoạch khoảng 1 kg nhộng non hoặc 2 kg bánh sáp. Nhộng được bán làm thực phẩm với giá khoảng 450.000 đồng/kg, trong khi bánh sáp dùng để ngâm rượu có giá 250.000 đồng/kg. “Người ta mua nhiều lắm, có lúc không đủ hàng để bán”, ông Dũng chia sẻ.

Hiện tại, ông Dũng đã phát triển lên 50 tổ ong vò vẽ và đang lên kế hoạch mở rộng quy mô lên 300 tổ trong thời gian tới. Khu nuôi được xây dựng có tường bao, bố trí cách xa khu dân cư, vừa đảm bảo điều kiện phát triển ong, vừa đảm bảo an toàn cho người xung quanh.

Không chỉ ông Dũng, tại xã Tân Mỹ (Quảng Trị), anh Ngô Văn Đức cũng đang phát triển mô hình nuôi ong vò vẽ với hơn 60 tổ treo dưới tán cây rừng. Trang trại của anh nằm ở vùng xa dân cư, có nguồn nước tự nhiên và cây xanh.

Anh Đức cho biết, nếu hiểu rõ đặc tính của ong vò vẽ, người nuôi hoàn toàn có thể chủ động khai thác an toàn. “Phải có vườn cây yên tĩnh, có cảnh báo cho người ngoài và khi khai thác thì luôn mặc đồ bảo hộ đúng chuẩn”, anh nói.

Ngoài khai thác nhộng non, người nuôi cũng có thể chia đàn hoặc mua thêm từ người “săn tổ” để nhân giống bán lại với giá 200.000 đồng/tổ. Thu nhập trung bình mỗi tổ dao động 1–1,5 triệu đồng mỗi năm tùy thời điểm thu hoạch và sản lượng.

Tiềm năng kinh tế và bài toán an toàn trong nghề nuôi ong vò vẽ

Mô hình nuôi ong vò vẽ tuy mới lạ nhưng đang mở ra cơ hội gia tăng thu nhập cho nhiều nông dân tại các vùng trung du, miền núi có điều kiện phù hợp. Điều đáng nói, loài ong này sinh trưởng mạnh trong môi trường tự nhiên, không đòi hỏi chi phí đầu tư giống hay thức ăn, phù hợp với các hộ nông dân quy mô nhỏ.

Tuy nhiên, sự nguy hiểm tiềm ẩn từ loài ong này cũng khiến chính quyền và người dân không khỏi lo ngại. Theo ông Nguyễn Văn Linh – Chủ tịch Hội Nông dân xã Trung Thuần, mô hình của ông Dũng bước đầu cho thấy hiệu quả kinh tế rõ rệt.

“Tuy nhiên, vì tính chất đặc biệt của loài ong này, chúng tôi đang khảo sát để đề xuất các quy trình và điều kiện cụ thể nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình nuôi và mở rộng mô hình”, ông Linh nhấn mạnh.

Trên thực tế, tại một số địa phương khác, nghề nuôi ong vò vẽ cũng bắt đầu được người dân tiếp cận. Dù chưa phổ biến như ong mật, nhưng với giá trị cao từ nhộng non và tổ ong sáp, mô hình này có thể trở thành một hướng đi phụ trợ hiệu quả cho các hộ nông dân có điều kiện đất đai phù hợp, nhất là trong bối cảnh nhiều hộ đang tìm kiếm sinh kế mới giữa lúc thu nhập từ nông sản truyền thống không ổn định.

Câu chuyện của ông Dũng, anh Đức và một số nông dân tiên phong khác cho thấy, cơ hội trong nông nghiệp không chỉ đến từ cây lúa hay con lợn quen thuộc, mà còn có thể bắt đầu từ những loài tưởng chừng “không thể nuôi”. Điều quan trọng là cần sự hiểu biết, cách tiếp cận phù hợp và đặc biệt là đảm bảo yếu tố an toàn cho cộng đồng khi phát triển mô hình trên diện rộng.