Nông dân Quảng Ngãi bỏ thói quen cũ, nay "làm giàu với rừng" nhận lại nguồn thu nhập gấp 10 lần

Mô hình gắn sinh kế với trách nhiệm giữ rừng

Tại vùng đệm Vườn quốc gia Chư Mom Ray (tỉnh Quảng Ngãi), mô hình nuôi ong bản địa đang mở ra hướng đi mới cho nông dân. Chương trình thí điểm được triển khai từ tháng 1/2024 đến tháng 8/2025 tại xã Sa Thầy với mục tiêu vừa tạo sinh kế bền vững, vừa giảm áp lực khai thác tài nguyên rừng.

Hai Tổ hợp tác Sa Sơn và Sa Nhơn quy tụ 30 thành viên, đã được hỗ trợ thùng ong giống, tập huấn kỹ thuật và kết nối tiêu thụ sản phẩm. Chỉ sau vụ thu hoạch đầu tiên, Tổ hợp tác Sa Nhơn đã thu được 70 lít mật ong từ 20 thùng ong giống, với chi phí đầu tư ban đầu khoảng 2 triệu đồng nhưng mang lại nguồn thu gấp 10 lần. Ông Nguyễn Hồng Châu, Tổ trưởng Sa Nhơn, cho biết bà con đang có kế hoạch mở rộng đàn ong để nhiều hộ cùng hưởng lợi.

Cùng thời điểm, Tổ hợp tác Sa Sơn cũng ghi nhận kết quả tích cực với 80 lít mật ong thu được từ 15 hộ dân tham gia. Ông Trần Văn Kiên, Tổ phó, nhấn mạnh rằng nuôi ong không tốn nhiều công sức, ngay cả những hộ bận rộn với nương rẫy vẫn có thể tham gia để tăng thu nhập. Nhờ vậy, nông dân trong vùng vừa giữ công việc chính, vừa tận dụng nghề mới để cải thiện đời sống.

Theo Ban quản lý Vườn quốc gia Chư Mom Ray, trong năm đầu tiên triển khai, tổng sản lượng mật đạt khoảng 120 lít. Dù chưa cao do bắt đầu muộn hơn mùa hoa chính, nhưng mô hình đã vận hành ổn định, đồng thời xây dựng được thương hiệu “Mật ong Vườn di sản Chư Mom Ray”. Sản phẩm có bao bì, tem nhãn rõ ràng, được tiêu thụ tại chợ, trên kênh trực tuyến và nhận phản hồi tích cực từ người tiêu dùng.

Tăng thu nhập cho nông dân, giảm áp lực lên rừng

Ngoài giá trị kinh tế, mô hình nuôi ong tại Chư Mom Ray còn mang lại hiệu quả môi trường rõ rệt. Hơn 86% hộ tham gia đã từ bỏ thói quen vào rừng lấy mật tự nhiên, giúp hạn chế nguy cơ cháy rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số được tham gia toàn bộ chuỗi giá trị từ chăm sóc, thu hoạch đến kinh doanh, nhờ đó nâng cao vị thế và thu nhập.

Ông Đào Xuân Thủy, Giám đốc Vườn quốc gia Chư Mom Ray, nhận định rằng muốn giữ rừng hiệu quả thì phải gắn lợi ích của người dân với trách nhiệm bảo vệ. Trước đây, việc khai thác mật ong trong rừng không chỉ gây nguy hiểm mà còn tiềm ẩn rủi ro cháy rừng. Với mô hình nuôi ong, nông dân có thu nhập ổn định, đồng thời hạn chế khai thác tận diệt.

“Giá trị lớn nhất của mô hình chính là gắn lợi ích kinh tế với trách nhiệm bảo tồn”, ông Thủy nhấn mạnh.

Theo ông Thủy, mô hình này còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, về tầm quan trọng của hệ sinh thái rừng. Khi được hưởng lợi trực tiếp từ việc giữ rừng, người dân giảm đáng kể tình trạng khai thác lâm sản trái phép. Dự kiến thời gian tới, Vườn quốc gia sẽ mở rộng mô hình, phát triển sản phẩm OCOP từ mật ong, vừa nâng cao giá trị kinh tế, vừa tạo động lực để bà con tiếp tục đồng hành trong công tác bảo vệ rừng.

Mô hình nuôi ong ở Chư Mom Ray không chỉ giúp nông dân có thêm thu nhập mà còn trở thành lực lượng trực tiếp tham gia bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Đây là minh chứng cho mối quan hệ gắn bó giữa phát triển kinh tế cộng đồng và bảo vệ môi trường, mở ra hướng đi lâu dài cho vùng đệm các vườn quốc gia.