Nông dân Nghệ An thu 3,5 tỷ đồng/năm nhờ trồng thứ củ nằm sâu trong đất, biến vùng đất cằn thành “thủ phủ tinh bột sạch”

Khi nông dân thay đổi tư duy sản xuất

Ở vùng đất dưới chân núi Đại Huệ (xã Đại Huệ, tỉnh Nghệ An), những cánh đồng sắn dây xanh mướt nay đã trở thành hình ảnh quen thuộc. Cách đây chưa lâu, nơi này còn là vùng đất bị bỏ hoang hoặc trồng các loại cây kém hiệu quả. Nhưng từ khi người nông dân Trần Đình Sơn khởi xướng mô hình trồng và chế biến sắn dây theo hướng hàng hóa, diện mạo nông nghiệp của địa phương đã đổi thay.

Xuất phát từ trăn trở “được mùa mất giá”, ông Sơn quyết tâm tìm hướng đi mới. Năm 2019, ông thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Đại Huệ, lấy mẫu củ sắn dây địa phương gửi đi kiểm nghiệm. Kết quả cho thấy giống sắn dây vùng này có hàm lượng tinh bột và khoáng chất cao, hương vị đặc trưng, tạo cơ sở để phát triển thành sản phẩm chế biến sâu có giá trị gia tăng.

Theo ông Sơn, sắn dây là loại cây dễ trồng, ít sâu bệnh, thích nghi tốt với thời tiết khắc nghiệt miền Trung. Sau 10–11 tháng trồng, năng suất đạt 1,8–2 tấn mỗi sào, tương đương 20 tấn/ha. Tuy nhiên, muốn người nông dân thoát khỏi cảnh phụ thuộc thị trường, phải gắn sản xuất với chế biến, xây dựng chuỗi tiêu thụ ổn định.

Để chủ động nguồn nguyên liệu, ông Sơn thuê thêm đất mở rộng diện tích và vận động gần 500 hộ dân cùng trồng sắn dây. Ông cam kết hỗ trợ giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật và bao tiêu toàn bộ đầu ra. Khi thu hoạch, Hợp tác xã còn hỗ trợ máy móc thu hoạch, vận chuyển, giúp giảm chi phí cho bà con. Với giá thu mua trung bình 10.000–14.000 đồng/kg, người dân có thể thu về hàng trăm triệu đồng mỗi năm, cao gấp nhiều lần so với trồng ngô hay lúa trước đây.

“Cây sắn dây có thể xem là cây trồng ba lợi ích: dễ trồng, hiệu quả kinh tế cao và thân thiện với môi trường. Vấn đề là phải làm đúng quy trình, giữ chất lượng ổn định để thị trường tin tưởng”, ông Sơn chia sẻ.

Xây dựng thương hiệu từ sản phẩm nông dân

Sau vài năm đầu thử nghiệm, ông Sơn nhận ra rằng muốn sắn dây đi xa phải có thương hiệu. Hợp tác xã bắt đầu xây dựng quy trình sản xuất theo chuẩn VietGAP, đăng ký OCOP, đầu tư hệ thống máy nghiền, sấy lạnh, đóng gói tự động để nâng cao chất lượng sản phẩm.

“Chúng tôi tuân thủ tuyệt đối quy trình khép kín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và được kiểm tra thường xuyên. Chỉ khi nguyên liệu đạt chuẩn, sản phẩm tinh bột mới có thể đạt tiêu chí OCOP 3 sao, tiến tới 4 sao”, ông Sơn nói.

Đến năm 2024, Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Đại Huệ đã thu mua hơn 300 tấn sắn dây tươi từ các hộ liên kết với giá ổn định 13.000–14.000 đồng/kg, doanh thu đạt 3,5 tỷ đồng/năm. Các sản phẩm chế biến như tinh bột sắn dây, bột dinh dưỡng, trà sắn dây,... không chỉ được tiêu thụ trong tỉnh mà còn phân phối tại Hà Nội, TP.HCM và các chuỗi siêu thị lớn.

Ông Nguyễn Thúc Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Huệ, cho biết hiện Hợp tác xã có 7 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao, trong đó 3 sản phẩm từ tinh bột sắn dây đang được đề nghị nâng hạng lên OCOP 4 sao. Đây là bước tiến quan trọng giúp sản phẩm của nông dân địa phương bước vào thị trường rộng hơn, góp phần xây dựng thương hiệu nông sản Nghệ An.

Mô hình của ông Sơn đã chứng minh giá trị của liên kết nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Không chỉ tạo việc làm và thu nhập cho hàng trăm hộ dân, dự án còn góp phần thay đổi tư duy canh tác, hướng người nông dân từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất theo chuỗi giá trị.

Giờ đây, vùng đất Đại Huệ không còn là những cánh đồng hoang. Những thửa ruộng xanh ngắt dây leo, những kho hàng đầy ắp tinh bột sắn dây thơm ngọt đã trở thành biểu tượng cho sự trỗi dậy của nông nghiệp nông dân Nghệ An. Câu chuyện của ông Trần Đình Sơn không chỉ là hành trình lập nghiệp của một người nông dân dám nghĩ dám làm, mà còn là minh chứng rằng: khi nông dân đổi mới, nông thôn sẽ đổi thay.