Nông dân miền Tây bỏ túi hơn nửa tỷ đồng mỗi năm nhờ mô hình nuôi ốc bươu đen

Lợi nhuận lớn từ mô hình tốt

Những năm gần đây, nghề nuôi ốc bươu đen lan rộng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, trở thành mô hình sinh kế bền vững giúp nhiều hộ dân “đổi đời”. Chỉ tính riêng các tỉnh Đồng Tháp, Cần Thơ, đã có khoảng hơn 200 hộ nuôi ốc được hỗ trợ cung ứng giống và bao tiêu đầu ra. Mô hình này không chỉ giúp tận dụng diện tích mặt nước mà còn tạo nguồn nguyên liệu cho ngành chế biến đặc sản địa phương.

Năm 2019, khi anh Nguyễn Phú Vinh, một thanh niên miền Tây, thử nghiệm mô hình trang trại ốc bươu đen ở Vĩnh Long. Ban đầu chỉ nuôi lấy trứng, nhưng dần anh phát triển thành chuỗi liên kết sản xuất, bao tiêu. Theo anh Vinh, ốc nuôi khoảng 4,5 - 5 tháng đạt trọng lượng 25 - 30 con/kg là có thể bán thương phẩm, nếu 5 - 5,5 tháng thì cho sinh sản. Nhờ nhu cầu cao từ nhà hàng, quán ăn, giá ốc lác – bươu đen có thời điểm lên tới 110.000 đồng/kg. Với mức này, nhiều hộ thu về hơn 400 triệu đồng/năm/ha.

Để nuôi ốc sinh sản thành công, nông dân chọn ốc bố mẹ khỏe mạnh, nuôi với mật độ 10–12 con/m², tỷ lệ 1 đực – 1 cái. Mỗi năm, vào tiết Thanh minh (tháng 3 âm lịch), ốc bước vào mùa sinh sản rộ. Trứng sau khi đẻ được ấp trong môi trường ẩm, khoảng 15 ngày sẽ nở. Ốc con được dưỡng thêm 2 tuần rồi thả ra ao, thời gian nuôi thương phẩm khoảng 3 – 4 tháng.

Sự sáng tạo của người dân miền Tây đã biến con ốc bình dị thành sản phẩm có giá trị xuất khẩu. Những con ốc sau khi sơ chế được rửa sạch, xông khói rơm rồi gác lên sàn cho “ngủ đông”. Nhờ cách làm thủ công này, ốc có thể bảo quản đến 6 tháng mà vẫn giữ được hương vị tự nhiên. Ốc “ngủ” càng lâu, thịt càng trắng, vỏ mỏng và béo tròn. Mỗi tháng, một cơ sở có thể xuất khẩu 3 – 4 tấn ốc sang Mỹ, Hàn Quốc và Đức với giá khoảng 250.000 đồng/kg. Nhờ vậy, nông dân có thêm kênh xuất khẩu tiềm năng, nâng giá trị lên gấp 2 – 3 lần so với sản phẩm tươi sống.

Theo các doanh nghiệp thu mua, “mỗi tháng xuất 3–4 tấn ốc gác bếp ra thị trường quốc tế vẫn chưa đủ đơn hàng”. Điều này cho thấy dư địa phát triển của sản phẩm ốc bươu đen còn rất rộng, nếu được hỗ trợ đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản và xúc tiến thương mại bài bản.

Lan rộng khắp ĐBSCL

Câu chuyện của anh Bùi Hoàng Hồng Thái (Đồng Tháp) là ví dụ điển hình cho “thế hệ nông dân mới” dám nghĩ, dám làm. Bỏ nghề tài xế, anh về quê nuôi ốc bươu đen trong vườn sầu riêng rộng 15.000m2. Sau vài lần thất bại vì nguồn nước, anh chuyển sang nuôi theo hướng thuận tự nhiên, ổn định hệ sinh thái và xử lý nước đạt độ pH 6,5–7,5.

Mỗi tháng, trang trại của anh Thái cung ứng hơn 800 kg ốc thịt ra thị trường với giá 35.000 – 55.000 đồng/kg. Ngoài ra, anh còn bán trứng ốc 750.000 đồng/kg và ốc giống 250 đồng/con cho các tỉnh miền Tây và TP.HCM. Tổng thu nhập mỗi năm hơn 400 triệu đồng. Đáng chú ý, anh Thái bao tiêu đầu ra cho người mua ốc giống, hỗ trợ kỹ thuật nuôi, tạo nên mô hình cộng sinh bền vững giữa các hộ dân.

Tại Cần Thơ, mô hình nuôi ốc bươu đen phát triển mạnh, được xem là hướng đi mới giúp nông dân thoát nghèo. Người dân địa phương gọi vui đây là nghề “làm chơi ăn thiệt” bởi ốc dễ nuôi, ít bệnh, ít chi phí mà hiệu quả cao.

Ông Lê Hoàng Thanh, một nông dân ở Phong Điền, cũng rất thành công với mô hình nuôi ốc bươu đen. Chỉ tận dụng 1.200 m² mặt nước trong vườn cây, ông thu hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Ban đầu, ông chỉ thả ốc làm thức ăn cho cá, sau nhận thấy hiệu quả kinh tế cao nên chuyển sang nuôi thương phẩm và ốc giống. Hiện mỗi tuần ông thu hoạch khoảng 100 kg ốc thương phẩm, bán với giá 60.000–65.000 đồng/kg, còn ốc giống 500 đồng/con.

Nhờ cách nuôi thuận tự nhiên, tận dụng nguồn thức ăn từ bèo, bông súng, lục bình, chi phí đầu tư gần như bằng không. Ông Thanh còn chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ giống và kỹ thuật miễn phí cho bà con trong vùng.

Chiến lược nâng tầm giá trị đặc sản ốc bươu đen

Sự phát triển mạnh mẽ của mô hình nuôi ốc bươu đen không chỉ giúp nông dân tăng thu nhập mà còn góp phần đa dạng hóa cơ cấu thủy sản của đồng bằng sông Cửu Long. Nếu trước đây con ốc chỉ là món ăn dân dã, nay nó đã trở thành hàng hóa giá trị cao, được chế biến – xuất khẩu với tiêu chuẩn quốc tế.

Với vốn đầu tư thấp, đầu ra ổn định và khả năng nhân rộng cao, nghề nuôi ốc bươu đen được kỳ vọng sẽ trở thành “đặc sản kinh tế” mới – giúp nông dân miền Tây không chỉ làm giàu trên mảnh đất quê hương mà còn đưa hương vị sông nước Việt Nam vươn xa thế giới.

Không chỉ làm giàu cho bản thân, những hộ nuôi ốc còn góp phần hình thành chuỗi sinh kế mới tại nông thôn. Theo thống kê sơ bộ, giá trị từ ốc bươu đen và sản phẩm chế biến tại miền Tây đang tăng 20–25% mỗi năm.

Các chuyên gia nông nghiệp đánh giá, ốc bươu đen có lợi thế lớn nhờ dễ nuôi, ít chi phí, ít rủi ro, phù hợp với xu hướng nông nghiệp xanh – tuần hoàn. Tuy nhiên, nghề này vẫn manh mún, quy mô nhỏ, chưa có quy hoạch vùng nuôi hay tiêu chuẩn chất lượng đồng bộ.

Muốn phát triển bền vững, cần chính sách khuyến khích phát triển giống sạch, vùng nuôi an toàn và chuỗi chế biến – xuất khẩu. Đặc biệt, sản phẩm ốc gác bếp, ốc đóng gói đông lạnh đang mở ra tiềm năng lớn cho ngành chế biến thực phẩm. Đây cũng là hướng đi mà nhiều địa phương trong ĐBSCL đang đề xuất đưa vào chương trình OCOP giai đoạn 2025–2030, nhằm nâng giá trị nông sản và quảng bá đặc sản vùng miền.

Theo đó, khi tham gia chương trình OCOP, sản phẩm từ ốc bươu đen – như ốc hấp sả, ốc nhồi thịt, ốc bươu khô – sẽ được chuẩn hóa quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và dán tem nhận diện thương hiệu. Điều này không chỉ giúp bảo đảm an toàn thực phẩm, mà còn mở rộng khả năng tiêu thụ trong hệ thống bán lẻ hiện đại, thậm chí hướng đến xuất khẩu sang các thị trường châu Á.