Nông dân Hà Nam "gặt bao tải tiền" từ thứ mọc trong rơm rạ, "cháy hàng" tới mức không kịp cung cho siêu thị

Từ nghề phụ thành kế sinh nhai chính của nhiều nông dân

Tại huyện Thanh Liêm (tỉnh Hà Nam), mô hình trồng nấm ăn và nấm dược liệu đang được nhiều nông dân áp dụng thành công. Tiêu biểu là trường hợp của chị Nguyễn Thị Hồng Lý, thôn Hòa Ngãi, xã Thanh Hà. Từng chỉ coi đây là nghề phụ để kiếm thêm thu nhập khi còn đi làm công nhân, chị Lý đã quyết định nghỉ việc tại công ty để đầu tư mở rộng mô hình trồng nấm lên 700m² vào năm 2024.

Hiện nay, gia đình chị trồng đa dạng các loại nấm như nấm linh chi, mộc nhĩ, nấm rơm, nấm hoàng đế, trong đó nấm sò (trắng và tím) chiếm tới 70% diện tích sản xuất. Mặc dù không chủ động sản xuất giống mà nhập từ các cơ sở khác, mô hình của chị vẫn duy trì hiệu quả tốt với hai lao động thường xuyên và thu nhập ổn định.

Một hộ trồng khác là chị Nghiêm Thị Thủy ở thôn Vực Trại Nhuế, xã Liêm Cần, người đã bắt đầu trồng nấm từ năm 2013 trong khuôn khổ Đề án phát triển trồng nấm ăn của tỉnh. Chị Thủy chủ động đầu tư lò hấp, sản xuất hàng vạn bịch giống mỗi năm và cung cấp ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Hiện cơ sở của chị có diện tích 1.000m², tạo việc làm cho khoảng 10 lao động. Theo chị, sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đó, và gia đình đang tính mở rộng sản xuất các loại nấm ăn vì nhu cầu thị trường tăng cao.

Trồng nấm: Mô hình nông nghiệp hiệu quả cao tại Thanh Liêm

Nghề trồng nấm tại huyện Thanh Liêm đã phát triển ổn định trong hơn 10 năm qua, hiện có gần 10 cơ sở đang hoạt động, trong đó xã Liêm Cần là điểm tập trung nhiều nhất với 6 hộ trồng chuyên nghiệp. Các cơ sở này hầu hết áp dụng quy trình sản xuất khép kín từ sản xuất giống đến nuôi trồng nấm thương phẩm.

Nấm sò, loại nấm chủ lực tại địa phương, không chỉ tiêu thụ mạnh ở thị trường nội tỉnh mà còn xuất hiện tại các siêu thị và chợ đầu mối ở Hà Nội, chiếm khoảng 40–50% sản lượng toàn huyện. Đặc biệt, sản phẩm nấm sò của anh Vũ Mạnh Trung (xã Thanh Thủy) đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm địa phương.

Theo bà Đỗ Thị Thanh Nga, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Thanh Liêm, trồng nấm đang trở thành một hướng chuyển đổi sinh kế phù hợp, bởi huyện có nhiều diện tích đất khó áp dụng các mô hình nông nghiệp truyền thống. Trồng nấm có thể tận dụng phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, giảm chi phí đầu vào, và đặc biệt phù hợp với cả lao động lớn tuổi – vốn là nguồn lực còn dư thừa ở nông thôn.

Tính toán cho thấy, giá trị và thu nhập từ trồng nấm cao hơn 3–5 lần so với trồng lúa, còn thu nhập lao động bình quân đạt 6–7 triệu đồng/tháng – mức khá cao so với mặt bằng nông thôn hiện nay.

Vẫn cần nhiều hỗ trợ để phát triển bền vững

Dù có nhiều tín hiệu tích cực, nghề trồng nấm tại Thanh Liêm vẫn gặp một số khó khăn. Hiện các cơ sở sản xuất chủ yếu hoạt động riêng lẻ, chưa có liên kết theo chuỗi giá trị để ổn định đầu ra. Thị trường tiêu thụ phần lớn dựa vào kênh tự do, chưa xây dựng được hợp đồng dài hạn với hệ thống siêu thị hay chuỗi cửa hàng lớn. Ngoài ra, các loại nấm cao cấp có giá trị kinh tế cao hơn vẫn chưa được khai thác nhiều.

Người trồng nấm mong muốn được hỗ trợ thêm về mặt kỹ thuật sản xuất, xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc hình thành các mô hình liên kết hộ – hợp tác xã – doanh nghiệp cũng sẽ giúp nông dân yên tâm sản xuất, từ đó tăng thu nhập và tạo động lực phát triển nông nghiệp hiện đại.