Nông dân Gia Lai đổi cây trồng, hái “trái vàng khô” suốt 10 năm, giờ lãi đều tay cả tỷ mỗi năm
Mô hình này đang trở thành hướng đi hiệu quả của nông dân Gia Lai, giúp nhiều hộ dân đạt lãi cao dù giá thị trường biến động.
Hoa hòe – lựa chọn mới của người trồng tiêu trở về quê
Từng được biết đến là vùng chuyên canh hồ tiêu, xã Ia Blứ (huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai) đang chứng kiến một làn sóng chuyển đổi cây trồng mạnh mẽ sang hoa hòe, nhờ tiềm năng kinh tế ổn định và rủi ro thấp. Theo ông Phan Thành – Chủ tịch Hội Nông dân xã Ia Blứ, loại cây này được người dân trồng từ năm 2016, đến nay đã phát triển lên hơn 100 ha, với năng suất bình quân đạt khoảng 4 tấn/ha.
Giai đoạn 2021–2022, khi giá hoa hòe đạt đỉnh 150.000–250.000 đồng/kg, nhiều hộ nông dân đạt mức lãi gần 500 triệu đồng/ha/năm. Dù giá đã hạ còn 70.000–100.000 đồng/kg từ năm 2023 đến nay, nhiều hộ vẫn giữ mức lãi 250 triệu đồng/ha – con số không nhỏ trong bối cảnh nông sản thường xuyên biến động.
Điển hình là ông Nguyễn Văn Hùng (thôn Phú Hà) – người tiên phong đưa hoa hòe vào canh tác tại địa phương từ năm 2010. Sau khi toàn bộ vườn hồ tiêu 4 ha của gia đình bị chết do dịch bệnh, ông quyết định chuyển sang trồng hoa hòe. Nhờ hợp khí hậu và đất đai, cây phát triển tốt, bắt đầu cho thu sau 8 tháng trồng và duy trì thu hoạch liên tục 6–10 năm.
Ông Hùng cho biết chi phí đầu tư ban đầu khoảng 70 triệu đồng/ha, các năm sau chỉ còn 25–30 triệu đồng/ha. Để đạt hiệu quả cao, ông áp dụng kỹ thuật trồng VietGAP, sử dụng phân bón hữu cơ, kiểm soát mật độ trồng từ 2,5–3m và ưu tiên phòng bệnh bằng các biện pháp tự nhiên như tưới nước thay vì phun thuốc.
Giai đoạn giá cao, gia đình ông từng thu lãi khoảng 2 tỷ đồng/năm. Khi giá hạ, ông vẫn giữ mức lãi gần 1 tỷ đồng. Đó là nhờ năng suất vườn đạt trung bình 16 tấn/năm, chi phí thấp và sản phẩm được bao tiêu ổn định qua Tổ hội nghề nghiệp trồng hoa hòe do chính ông làm Tổ trưởng.
Cây trồng ít rủi ro, phù hợp với điều kiện nông dân quay về quê lập nghiệp
Không chỉ ông Hùng, nhiều hộ dân khác tại xã Ia Blứ cũng lựa chọn hoa hòe như một hướng đi dài hạn sau khi mô hình hồ tiêu gặp khó khăn. Ông Nguyễn Văn Sỹ, cùng thôn, từng xen canh hoa hòe từ năm 2013, đến đầu năm 2021 chính thức phá bỏ toàn bộ vườn tiêu, chuyển sang trồng chuyên canh hoa hòe.
Hiện tại, gia đình ông sở hữu 8 ha hoa hòe, trong đó 4 ha đã cho thu hoạch, đạt năng suất khoảng 16 tấn/năm. Do thuê toàn bộ nhân công nên lợi nhuận thấp hơn một số hộ khác, nhưng thời kỳ giá cao vẫn đạt lãi hơn 1,2 tỷ đồng/năm. Từ năm 2023, dù giá giảm, ông vẫn thu lãi hơn 600 triệu đồng/năm.
Tương tự, ông Đặng Chu (cùng thôn) cũng mở rộng diện tích trồng hoa hòe lên 2 ha nhờ hiệu quả của cây trồng. Ông cho biết: “Hoa hòe ít sâu bệnh, nhanh thu, ít đầu tư. Với giá 70.000–80.000 đồng/kg như hiện nay, nông dân vẫn có lãi khá cao.” Gia đình ông cũng đang được Hội Nông dân xã hướng dẫn áp dụng VietGAP để nâng cao giá trị sản phẩm.
Một trong những yếu tố quan trọng giúp nông dân Ia Blứ yên tâm đầu tư là sự đồng hành từ Hội Nông dân xã và chính quyền địa phương. Năm 2022, Tổ hội nghề nghiệp trồng hoa hòe được thành lập với 20 thành viên, liên kết với Công ty TNHH MTV Đạt Doan (Thái Bình) bao tiêu từ 150–200 tấn sản phẩm mỗi năm.
Hướng đến VietGAP và OCOP: Nâng cao giá trị sản phẩm hoa hòe
Để duy trì hiệu quả bền vững, đầu năm 2025, UBND xã Ia Blứ phối hợp với Trung tâm Ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ tỉnh hỗ trợ các hộ trồng theo quy trình VietGAP và hướng dẫn thủ tục đăng ký sản phẩm OCOP. Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và thu hút các đơn vị chế biến đầu tư vào địa phương.
Theo ông Phan Thành, chính từ hiệu quả của cây hoa hòe, nhiều hộ dân từng rời quê vào Nam làm thuê đã quay trở về, đầu tư trồng hoa hòe trên đất bỏ hoang hoặc đất chuyển đổi từ tiêu. Tuy nhiên, địa phương cũng chủ động khuyến cáo người dân không mở rộng diện tích ồ ạt, tránh rủi ro do thị trường biến động, đồng thời kết hợp luân canh với các loại cây trồng khác để bảo đảm sự bền vững trong sản xuất.
Với đặc tính phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh và khả năng cho thu hoạch dài hạn, cây hoa hòe đang mở ra hướng đi mới cho nông dân xã Ia Blứ. Dù giá thị trường có biến động, nhưng nhờ áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật cao và có liên kết tiêu thụ rõ ràng, hoa hòe vẫn là cây trồng đem lại thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân.