Nông dân Cao Bằng thay lúa bằng "lá ngọt lạ", hái hàng chục triệu mỗi vụ, hợp sức làm nên mô hình tiền tỷ

Cây cỏ ngọt mở hướng đi mới cho nông dân Cao Bằng

Cây cỏ ngọt (Stevia Rebaudiana) – một loại dược liệu được đánh giá cao trong y học cổ truyền và hiện đại đang từng bước trở thành cây trồng chủ lực mới tại một số địa phương miền núi phía Bắc, trong đó có tỉnh Cao Bằng. Mô hình trồng cỏ ngọt theo hướng hữu cơ do Hợp tác xã Thảo Đường Vinh (xã Thạch An) phát triển không chỉ mở ra cơ hội kinh tế mới mà còn góp phần tạo việc làm bền vững cho người nông dân.

Cỏ ngọt là loại cây có hàm lượng chất ngọt tự nhiên cao, thường được sử dụng làm trà thảo dược, chất tạo ngọt trong thực phẩm, phù hợp cho người mắc các bệnh tiểu đường, béo phì, cao huyết áp. Nhờ đặc tính dễ trồng, ít sâu bệnh, không đòi hỏi phân bón hóa học nhiều, cây cỏ ngọt phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng ở nhiều vùng cao như Cao Bằng.

Từ cuối năm 2023, Hợp tác xã Thảo Đường Vinh đã triển khai mô hình trồng cỏ ngọt theo hướng hữu cơ với diện tích ban đầu khiêm tốn. Sau hơn hai năm thử nghiệm và phát triển, đến nay, hợp tác xã đã trồng gần 9 ha cỏ ngọt, trong đó có 6 ha đang cho thu hoạch. Năm 2024, sản lượng đạt khoảng 15 tấn cỏ khô. Dự kiến, năm 2025, sản lượng có thể tăng gấp ba, đạt mức 50 tấn.

Cây cỏ ngọt có đặc điểm sinh trưởng ngắn ngày, dễ chăm sóc, cho thu hoạch từ 3–4 năm sau mỗi lần trồng mới. Trung bình mỗi năm có thể thu hoạch 6 lứa. Theo đại diện hợp tác xã, tùy điều kiện thời tiết, sau khoảng 45–60 ngày trồng, cây đạt chiều cao 8–10cm là có thể thu hoạch lứa đầu tiên. Cây được trồng theo luống, mỗi sào chia 6 luống, mỗi luống từ 800–1.000 gốc.

Nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, hợp tác xã áp dụng nhiều biện pháp tiết kiệm nhân công, như che phủ nilon mặt luống để giữ ẩm và hạn chế cỏ dại. Ngoài ra, hệ thống tưới nước tự động và nhà kính, kho sấy cũng được đầu tư để đảm bảo chất lượng sản phẩm, giảm thiểu thất thoát do nấm lá, héo hoặc thời tiết bất lợi.

Hướng đến sản phẩm OCOP

Tính đến thời điểm hiện tại, toàn bộ lượng cỏ ngọt khô do hợp tác xã sản xuất đều được tiêu thụ hết, mang lại doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm. Bên cạnh hiệu quả kinh tế, mô hình còn tạo việc làm thường xuyên cho hơn 50 lao động nông thôn, với mức thu nhập bình quân từ 4–6 triệu đồng/người/tháng. Từ khâu làm đất, trồng trọt, chăm sóc, thu hoạch đến phơi sấy đều có thể tận dụng lực lượng lao động tại chỗ.

Theo ông Trần Anh Dũng – Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Cao Bằng, Hợp tác xã Thảo Đường Vinh là đơn vị tiên phong tại địa phương trong việc triển khai trồng cỏ ngọt quy mô lớn. Đây là mô hình có thể mở rộng, góp phần xây dựng vùng nguyên liệu dược liệu ổn định gắn với Chương trình OCOP và mục tiêu phát triển nông nghiệp hữu cơ.

Cây cỏ ngọt không đòi hỏi đầu tư lớn nhưng mang lại giá trị kinh tế khả quan. Điều này phù hợp với xu hướng phát triển nông nghiệp sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt tại các vùng cao, nơi đất canh tác hạn chế và điều kiện chăm sóc còn nhiều khó khăn.

Để thúc đẩy mở rộng quy mô, Liên minh Hợp tác xã tỉnh cho biết sẽ tiếp tục hỗ trợ Hợp tác xã Thảo Đường Vinh trong xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị, hướng dẫn kỹ thuật và kết nối với các tổ chức tín dụng để tiếp cận nguồn vốn đầu tư. Trong tương lai, mô hình trồng cỏ ngọt có thể được nhân rộng tại nhiều địa phương miền núi, trở thành giải pháp phát triển sinh kế cho người nông dân trong bối cảnh tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp.