Nông dân An Giang xử lý sầu riêng ra hoa trái vụ, giá bán tăng gấp đôi, chấm dứt cảnh "được mùa mất giá"

Sầu riêng mùa nghịch, hướng đi giúp nhân đôi lợi nhuận

Những năm gần đây, diện tích trồng sầu riêng ở An Giang tăng nhanh, với các giống Ri6, Dona và Musang King dần chiếm ưu thế. Ngoài giá trị thương phẩm, nhiều mô hình du lịch sinh thái kết hợp tham quan, thưởng thức trái cây tại vườn cũng phát triển mạnh, khiến nhu cầu có trái quanh năm càng trở nên cấp thiết.

Theo ThS. Trần Ngọc Phương Anh, chủ nhiệm dự án “Ứng dụng và hoàn thiện quy trình xử lý ra hoa nghịch vụ cho cây sầu riêng Ri6 và Dona tại An Giang”, vụ chính của sầu riêng ĐBSCL tập trung tháng 5–6 dương lịch, trùng thời điểm với Thái Lan, nước dẫn đầu xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. “Nếu xử lý cho sầu riêng ra hoa trái vụ, thu hoạch vào tháng 11 âm lịch hoặc sau Tết, giá bán có thể cao gấp 1,5–2 lần so với vụ thuận”, bà cho biết.

Từ lợi thế đó, nhiều hộ dân tại An Giang đã bắt đầu áp dụng kỹ thuật mới. Điển hình, hộ ông Trần Văn Thảo (Châu Phú) xử lý ra hoa trái vụ đạt tỷ lệ 80%; hộ ông Lý Văn Đoàn (Chợ Mới) đạt 75%. Các mô hình bước đầu cho thấy hiệu quả rõ rệt, mở triển vọng nhân rộng.

ThS. Trần Ngọc Phương Anh cho biết: “Mô hình này không chỉ giúp tăng năng suất, chất lượng trái mà còn khuyến khích nông dân ứng dụng khoa học – công nghệ, hình thành vùng chuyên canh sầu riêng chất lượng cao, góp phần phát triển du lịch sinh thái và kinh tế địa phương.”

Một ví dụ tiêu biểu khác là ông Cao Văn Tấn, ngụ ở Thoại Sơn, người được biết đến là “nông dân bản lĩnh” khi chọn trồng sầu riêng trái mùa. Trên diện tích 4ha, ông Tấn canh tác 640 gốc sầu riêng gồm Ri6, Monthong và Musang King. Nhờ tuân thủ nghiêm ngặt kỹ thuật siết nước, ức chế sinh trưởng, vườn của ông đạt tỷ lệ ra hoa cao, dự kiến thu hoạch sau hơn một tháng nữa.

Ông Tấn cho biết chi phí đầu tư trung bình mỗi gốc khoảng 5 triệu đồng, thêm 6–7 triệu đồng chăm sóc mới đạt năng suất ổn định. “Nghe liều nhưng có tính toán hết. Làm mùa thuận thì dễ nhưng giá bấp bênh. Mùa nghịch tuy cực nhưng lời gấp đôi,” ông chia sẻ.

Theo lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông tỉnh, kỹ thuật xử lý ra hoa nghịch vụ đòi hỏi áp dụng đồng bộ các biện pháp: siết nước, phủ nilon, tạo khô hạn và đảm bảo cây đủ sức sau 2–3 cơi đọt. Một cây khỏe có thể đậu 60–70 trái, năng suất cao, chất lượng tốt. Đặc biệt, sầu riêng nghịch vụ bán được giá gấp 2–3 lần chính vụ.

Nhờ vậy, “điệp khúc” được mùa rớt giá dần biến mất. Nhiều nông dân An Giang tính toán chỉ cần một vụ nghịch thành công là có thể thu hồi vốn đầu tư, đồng thời duy trì được thu nhập ổn định quanh năm.

Công nghệ giúp sầu riêng ra hoa trái mùa, ổn định đầu ra

Theo GS.TS Trần Văn Hâu, nguyên giảng viên cao cấp Trường Đại học Cần Thơ, sau giai đoạn trầm lắng, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ. Trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam chiếm 22,25% thị phần sầu riêng nhập khẩu của Trung Quốc – tương đương 257.200 tấn, chỉ sau Thái Lan (77,66%).

Ở Thái Lan, mùa nghịch kéo dài từ tháng 10–12, còn Việt Nam có thể tận dụng lợi thế khí hậu để đẩy vụ nghịch sang tháng 11 đến tháng 3 năm sau – đúng giai đoạn thị trường khan hiếm hàng. Đây chính là “khoảng trống vàng” giúp sầu riêng Việt Nam tạo khác biệt và gia tăng giá trị.

Để đạt hiệu quả cao, chuyên gia lưu ý, nhà vườn phải kiểm soát đồng thời yếu tố ngoại sinh (thời tiết, độ ẩm) và nội sinh (sức sinh trưởng của cây). Các biện pháp phổ biến gồm xiết nước, phủ nilon mặt líp, hoặc sáng tạo hơn là che nilon như mái nhà để ngăn mưa, thúc cây ra hoa nhanh hơn.

Ngoài ra, cần tỉa cành, bón phân hữu cơ hoai mục (10–15kg/cây), bổ sung vôi 3–5kg tùy đất, phun phân lá giàu lân – kali giúp lá đồng đều trước khi kích thích ra đọt. Giai đoạn đậu trái, nhà vườn nên giảm tưới 20–25%, thụ phấn bổ sung bằng tay và tỉa bớt trái non để mỗi cây chỉ giữ khoảng 70–100 trái.

Việc quản lý kỹ thuật tốt không chỉ giúp ra hoa tập trung mà còn giảm sâu bệnh, hạn chế sượng cơm.

Ở giai đoạn trước thu hoạch, cần bón NPK tỷ lệ 2:1:3, rút nước trong mương 25–30 ngày trước khi hái để cơm sầu riêng chắc, không bị nhão. Trái đạt chuẩn xuất khẩu phải được xử lý bằng ethephon nồng độ 0,1–0,2% để chín tự nhiên, giữ màu vỏ đẹp và hương vị đặc trưng.

Nhìn từ thực tế, mô hình sầu riêng mùa nghịch không chỉ là giải pháp sinh kế, mà còn mở ra cơ hội tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp An Giang theo hướng công nghệ cao, thích ứng thị trường xuất khẩu. Sầu riêng vụ nghịch không chỉ nhân đôi lợi nhuận mà còn giúp phân bổ sản lượng quanh năm, tránh dội hàng, duy trì chuỗi cung ứng ổn định và tạo thế cạnh tranh vững chắc cho nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Chỉ khi nông dân kết hợp tri thức khoa học, quản lý tốt rủi ro và chủ động thị trường thì cây trồng mới thật sự phát huy giá trị. Mùa nghịch hôm nay, có thể chính là “mùa thuận” của tư duy nông nghiệp mới – sản xuất theo nhu cầu, gắn với xuất khẩu và du lịch sinh thái bền vững.