Những chi tiết ít ai biết trong di sản Tử Cấm Thành: Con số 9, ngói vàng và bí ẩn “tam tài” Thiên – Địa – Nhân
Trải qua hơn 600 năm, Tử Cấm Thành vẫn là di sản sống động của văn hóa phương Đông.
Thành trì của vũ trụ và nghi lễ
Giữa trung tâm Bắc Kinh (Trung Quốc) hiện đại, Tử Cấm Thành vẫn sừng sững như một biên niên sử bằng gỗ và đá. Được khởi công năm 1406 dưới triều Minh Thành Tổ Chu Đệ và hoàn thành sau 14 năm, công trình này từng là trung tâm quyền lực tối cao của Trung Hoa suốt hơn nửa thiên niên kỷ, qua 24 đời vua triều Minh và Thanh.
Tên gọi “Tử Cấm Thành” mang nhiều tầng nghĩa: “Tử” chỉ ngôi sao Tử Vi, trung tâm thiên giới nơi hoàng đế trời ngự trị; “Cấm” là nghiêm cấm dân thường xâm nhập. Quần thể cung điện này vì thế được xem như mô hình thu nhỏ của vũ trụ, nơi thiên tử cai trị nhân gian.
Với diện tích gần 720.000 m², gồm hơn 980 tòa nhà và 8.700 gian phòng, Tử Cấm Thành là cung điện hoàng gia lớn nhất thế giới còn nguyên vẹn. Mọi chi tiết đều được xây dựng theo nguyên tắc “thiên nhân hợp nhất”. Trục chính kéo dài từ Nam (Ngọ Môn) đến Bắc (Thần Vũ Môn) biểu trưng cho sự kết nối giữa Trời và Đất.
Các yếu tố phong thủy, biểu tượng xuất hiện ở khắp nơi. Con số 3, 5, 9 tượng trưng cho dương khí và quyền lực được lặp lại trong số bậc thang, hàng cột hay linh vật trên mái ngói. Ngói vàng chỉ dành riêng cho đế vương; nền gạch xanh tượng trưng cho đất. Còn những bức tường sơn son thếp vàng phản chiếu ánh mặt trời, biểu tượng cho năng lượng thiêng liêng của “thiên tử”.
Ba công trình chính gồm Điện Thái Hòa, Trung Hòa và Bảo Hòa nằm trên nền đá cẩm thạch trắng, xếp dọc trục trung tâm, tượng trưng cho tam tài Thiên – Địa – Nhân. Từng đường nét, sắc màu, biểu tượng như rồng, hạc đồng hay hồ Thái Dịch đều mang hàm nghĩa phong thủy, thể hiện mong ước trường tồn và thịnh trị cho đế chế.
Từ cung điện phong kiến đến di sản văn hóa thế giới
Sau khi triều Thanh sụp đổ năm 1912, Tử Cấm Thành từng đứng trước nguy cơ tàn phá bởi chiến tranh và biến động lịch sử. Đến năm 1925, nơi đây được chuyển đổi thành Cố Cung, mở cửa cho công chúng, đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi biểu tượng quyền lực hoàng gia trở thành tài sản văn hóa của toàn dân.
Hiện hơn 1,8 triệu cổ vật đang được lưu giữ tại đây từ ngọc tỷ Truyền quốc chi bảo, long bào thêu rồng năm móng, đến đồng hồ cơ châu Âu thế kỷ XVIII do sứ thần tặng. Cố Cung trở thành kho lưu trữ ký ức khổng lồ của Trung Hoa, nơi phản ánh sự phát triển của nghệ thuật, tôn giáo và kỹ thuật qua hàng thế kỷ.
Năm 1987, UNESCO công nhận Tử Cấm Thành là Di sản Văn hóa Thế giới, ca ngợi đây là một trong những thành tựu kiến trúc gỗ cổ đại vĩ đại nhất còn tồn tại. Từ đó đến nay, công trình trải qua nhiều giai đoạn trùng tu và số hóa quy mô lớn, đặc biệt giai đoạn 2002–2020, nhằm phục hồi màu sơn, kết cấu gỗ và nền đá theo nguyên bản triều Minh – Thanh.
Ngày nay, giữa nhịp sống hối hả của Bắc Kinh, bước qua Ngọ Môn là như bước vào một thế giới khác. Tử Cấm Thành không chỉ là chứng tích của chế độ phong kiến, mà còn là biểu tượng văn hóa – thẩm mỹ – triết học của phương Đông.
Hơn 600 năm trôi qua, những mái ngói vàng vẫn sáng rực dưới ánh mặt trời Bắc Kinh. Giữa thời đại số hóa, Tử Cấm Thành vẫn là “trái tim đỏ” của Trung Hoa, nơi lịch sử và hiện tại giao thoa và nơi mỗi viên gạch vẫn kể câu chuyện về thiên mệnh, quyền lực và sự trường tồn của văn minh nhân loại.