Nghị quyết 68 là bệ đỡ, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không thể bé mãi

Kinh tế tư nhân vươn vai thành trụ cột tăng trưởng mới

Trong bối cảnh thế giới nhiều biến động và xu hướng đầu tư nước ngoài chững lại, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, đặt trọng tâm vào việc khai thác nội lực, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân. Đây được coi là bước chuyển mình chiến lược với nhiều kỳ vọng lớn lao vào tăng trưởng kinh tế bền vững.

Ông Bùi Nguyên Khoa - Phó phòng Phân tích Công ty CP Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC) cho rằng, nền kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn thứ ba của quá trình phát triển, trong đó việc huy động vốn từ khu vực tư nhân và toàn xã hội trở thành yếu tố then chốt.

“

Trong hành trình phát triển kinh tế quốc dân suốt hơn hai thập kỷ qua, Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển dịch trọng tâm trong huy động và sử dụng các nguồn lực phát triển.

Những năm 2000, vốn ODA đóng vai trò thiết yếu. Từ năm 2010, khi dòng vốn FDI tăng mạnh, đặc biệt với sự xuất hiện và mở rộng sản xuất của các tập đoàn lớn như Samsung, nền kinh tế bước sang một giai đoạn mới với sự phụ thuộc đáng kể vào đầu tư nước ngoài.

Hiện tại, khi toàn cầu có nhiều biến động với những bất ổn kinh tế - chính trị kéo dài, đồng thời dư địa thu hút FDI cũng dần thu hẹp, chúng ta buộc phải dựa vào nội lực - huy động vốn trong nước để tăng trưởng. Trong đó, khu vực kinh tế tư nhân được xác định là nguồn lực trọng tâm, là “bàn tay phải” để cùng Nhà nước kiến tạo tăng trưởng.

Ông Bùi Nguyên Khoa - Phó phòng Phân tích BSC

Theo ông Khoa, để tăng trưởng kinh tế đạt tốc độ cao từ 80%, tổng đầu tư toàn xã hội cần đạt mức 40% GDP thay vì 30% như hiện nay. Điều này đòi hỏi phải huy động tối đa mọi nguồn lực, đặc biệt từ khu vực tư nhân. Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 68 của Chính phủ chính là cú huých, là bước ngoặt mới, mở đường cho dòng vốn tư nhân đóng góp mạnh mẽ hơn vào phát triển kinh tế - xã hội. Bởi Nghị quyết này có nhiều thay đổi đáng chú ý, trong đó nhấn mạnh doanh nghiệp tư nhân là nguồn lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Theo đó, các chính sách mới liên quan đến đất đai, vốn và cơ chế cho phép doanh nghiệp tư nhân được tham gia tất cả các hoạt động kinh tế mà pháp luật không cấm. Điều này mở ra cơ hội lớn khi các dự án mang tính quốc gia, ví dụ như đường sắt cao tốc Bắc - Nam, hiện nay đã có sự đăng ký tham gia của doanh nghiệp tư nhân - điều chưa từng có trước đây.

Thêm vào đó, Nghị quyết 68 lần này cũng đồng thời đề cập đến các biện pháp hỗ trợ như: cung cấp đất đai, tiếp cận vốn, hỗ trợ về khoa học công nghệ, chuyển đổi số... Đây là những điểm mới đặc biệt quan trọng. Có thể thấy, khi Đảng và Nhà nước đã xác định rõ ràng kinh tế tư nhân là trụ cột của phát triển kinh tế, thì hệ thống chính sách và cách triển khai, điều hành cũng đồng loạt có những chuyển biến tích cực, “mở bung” mọi cơ hội cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển.

Trước mắt, có thể thấy rõ sự thay đổi trong các doanh nghiệp lớn khi họ đã có cơ hội tham gia các dự án hạ tầng quy mô quốc gia. Bên cạnh đó, lĩnh vực bất động sản cũng hứa hẹn có nhiều biến chuyển khi hạ tầng phát triển, thúc đẩy mô hình TOD - phát triển đô thị gắn với các đầu mối giao thông công cộng lớn. Mô hình này tạo nên làn sóng dịch chuyển dân cư, mở rộng quỹ đất và thúc đẩy khả năng liên kết, phát triển quỹ đất cho các doanh nghiệp bất động sản.

Về chính sách, Phó phòng Phân tích BSC chia sẻ thêm, Nghị quyết 139 của Chính phủ về triển khai một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân cũng đã đưa ra các định hướng rất rõ ràng về hỗ trợ vốn, đất đai, khoa học công nghệ cho doanh nghiệp có năng lực tiếp cận.

5 triệu hộ kinh doanh vì sao vẫn chưa chịu lớn?

Trên thực tế, hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều thách thức, khi phần lớn doanh nghiệp Việt Nam có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, thậm chí phần đông vẫn là các hộ kinh doanh. Trong khi cả nước mới có chưa đến 1 triệu doanh nghiệp, thì số lượng hộ kinh doanh đã lên tới khoảng 5 triệu. Mục tiêu đặt ra đến năm 2030 là phát triển được 2 triệu doanh nghiệp tư nhân, nhưng để đạt được con số này, bài toán cốt lõi là làm sao để các hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thể mạnh dạn chuyển đổi thành doanh nghiệp tư nhân.

Quá trình chuyển đổi này đang vấp phải nhiều rào cản. Doanh thu của các hộ kinh doanh thường không ổn định, quy mô hoạt động nhỏ khiến chi phí nhân sự và vận hành tăng cao sau khi chuyển đổi. Việc thành lập doanh nghiệp đòi hỏi phải có bộ máy kế toán, tuân thủ nhiều quy định pháp luật – điều khiến không ít hộ kinh doanh e ngại và thiếu động lực thực hiện chuyển đổi.

Một trở ngại lớn khác là vấn đề tài sản. Tài sản của các doanh nghiệp nhỏ thường không được tách bạch rõ ràng giữa cá nhân và tổ chức, khiến việc tiếp cận tín dụng từ ngân hàng trở nên khó khăn do thiếu tài sản thế chấp đủ điều kiện.

Từ thực tế đó, ông Bùi Nguyên Khoa nhấn mạnh sự cần thiết phải hình thành các quỹ bảo lãnh hoặc bảo hành tín dụng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ tiếp cận nguồn vốn, đặc biệt trong những trường hợp họ chưa có tài sản đảm bảo cụ thể.

"Chính phủ hiện cũng đã nhìn nhận rõ những vướng mắc này và đang tích cực xây dựng các giải pháp phù hợp để tháo gỡ. Dù vậy, vấn đề cốt lõi vẫn nằm ở khâu thực thi chính sách. Nếu việc triển khai không đủ mạnh mẽ và đồng bộ, các chính sách dù tốt đến đâu cũng khó lan tỏa hiệu quả, và mức độ tham gia của các thành phần kinh tế vào quá trình phát triển chung sẽ không đạt như kỳ vọng.

Do đó, cần thêm thời gian để theo dõi mức độ triển khai thực tế bởi chính hiệu quả thực thi mới là yếu tố quyết định liệu những thay đổi chính sách có thực sự tạo ra chuyển biến lớn hay không?”, ông Khoa chia sẻ.

Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân như hai bàn tay, phải gắn kết chặt chẽ

Hơn nữa, ông Khoa cũng cho biết, Nhà nước hiện đang thay đổi mạnh mẽ về tư duy phát triển kinh tế. Doanh nghiệp tư nhân giờ đây được phép làm mọi việc trừ những điều pháp luật cấm, đồng thời được áp dụng cơ chế hậu kiểm thay vì tiền kiểm, nhằm giảm thiểu rào cản ban đầu và tăng tính chủ động trong sản xuất kinh doanh.

Chính sách cũng hướng tới hỗ trợ toàn diện từ tiếp cận đất đai, vốn, nhân lực cho đến khoa học công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn vào các lĩnh vực kinh tế quốc dân.

Cuối cùng, ông Khoa ví von rằng: "Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân như hai bàn tay, phải cùng vỗ vào nhau thì mới tạo nên sức mạnh phát triển". Chỉ khi mối quan hệ giữa hai bên được gắn kết chặt chẽ và vận hành hiệu quả, nền kinh tế Việt Nam mới có thể bước vào giai đoạn phát triển bền vững và toàn diện.

Nhà nước luôn luôn là bệ đỡ, cung cấp đầy đủ công cụ hỗ trợ và những thứ doanh nghiệp cần. Trong khi doanh nghiệp tư nhân cần phải tận dụng những động lực phát triển, cơ hội của Nhà nước để chuyển đổi, biến từ những doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh thành các doanh nghiệp lớn hơn và cũng sẵn sàng mạo hiểm hơn trong quá trình phát triển, kinh doanh: mở rộng các lĩnh vực sản xuất, vay vốn và đầu tư mới.