Ngành ô tô Mỹ chao đảo trước “bức tường thuế” của Donald Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp đặt thuế quan toàn diện đối với hàng hóa nhập khẩu vào ngày 2/4, gọi đó là "Ngày Giải phóng". Ngành công nghiệp ô tô đã sớm cảm nhận được tác động của kế hoạch này khi ngày 26/3, ông Trump tuyên bố đánh thuế nặng lên xe hơi và linh kiện nhập khẩu, với mục tiêu hồi sinh ngành sản xuất ô tô trong nước. Tuy nhiên, cái giá phải trả có thể rất đắt đỏ. Giá xe tăng sẽ ảnh hưởng đến doanh số, thu hẹp lựa chọn của người tiêu dùng Mỹ, trong khi các nhà sản xuất ô tô có nguy cơ mất đi phần lớn lợi nhuận.

Thuế đánh vào xe hơi nhập khẩu từ Mexico và Canada từng bị trì hoãn vào tháng 2 và sau đó một lần nữa vào tháng 3, nên thông tin về chính sách thuế mới không gây bất ngờ. Tuy nhiên, tốc độ thực thi và quy mô áp thuế lại là "kịch bản tồi tệ nhất", theo đánh giá của ngân hàng đầu tư Jefferies. Ông Trump dường như chỉ hoãn lại để có thêm thời gian điều chỉnh chính sách thuế đối với hàng nhập khẩu từ các thị trường khác. Ông tuyên bố các mức thuế này sẽ duy trì trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Theo kế hoạch, mức thuế 25% sẽ không tác động đồng đều đến tất cả 7,6 triệu xe nhập khẩu vào Mỹ mỗi năm mà chủ yếu đặt gánh nặng lên các nhà sản xuất ô tô có hoạt động sản xuất trong nước hạn chế. Trong số này, khoảng 3,6 triệu xe đến từ Mexico và Canada theo Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA). Những xe tuân thủ quy định của USMCA – tức có ít nhất 75% linh kiện được sản xuất trong khu vực – sẽ chỉ bị đánh thuế đối với phần không sản xuất tại Mỹ.
Không chỉ xe hơi, mức thuế 25% cũng sẽ áp dụng đối với linh kiện ô tô từ ngày 3/5. Tuy nhiên, các phụ tùng đáp ứng tiêu chuẩn USMCA sẽ được miễn trừ tạm thời cho đến khi hệ thống thuế hoàn thiện. Do một nửa số linh kiện trong các dòng xe sản xuất tại Mỹ có nguồn gốc từ nước ngoài, hầu như không có hãng xe nào thoát khỏi ảnh hưởng. Ngay cả Tesla, công ty sản xuất tất cả xe dành cho thị trường nội địa tại Mỹ, cũng phụ thuộc vào nhiều linh kiện nhập khẩu.
Chính sách thuế của ông Trump có thể tạo thêm áp lực lớn đối với Ford, General Motors (GM) và Stellantis – ba “ông lớn” ô tô của Mỹ. Cả ba hãng đều nhập khẩu xe và linh kiện từ Canada và Mexico, trong đó GM còn nhập khẩu 460.000 xe từ Hàn Quốc trong năm ngoái. Theo ước tính của công ty môi giới Bernstein, ngay cả khi Ford và GM chuyển một phần chi phí thuế sang giá bán, lợi nhuận hoạt động năm 2025 của họ có thể giảm tới 30% so với năm ngoái. Riêng Stellantis, do nhiều dòng xe sản xuất tại Mexico sử dụng linh kiện Mỹ, có thể chịu tác động nhẹ hơn.
Với các hãng xe nước ngoài, tình hình cũng không mấy khả quan. Toyota và Volkswagen sản xuất xe ngay tại Mỹ nhưng vẫn nhập khẩu một lượng lớn từ Mexico và các nước khác. Toyota mỗi năm vận chuyển khoảng 530.000 xe từ Nhật Bản vào Mỹ, trong khi phần lớn xe Audi mà Volkswagen bán tại Mỹ có xuất xứ từ châu Âu. BMW và Mercedes-Benz, dù có nhà máy tại Mỹ và Mexico, vẫn phụ thuộc vào động cơ và hộp số nhập khẩu từ châu Âu. Các thương hiệu như Porsche và Jaguar Land Rover, vốn sản xuất toàn bộ xe tại châu Âu, sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan.
Các nhà sản xuất ô tô đang đứng trước bài toán khó về chiến lược ứng phó. Nhiều hãng đã chủ động nhập khẩu trước một lượng lớn xe và linh kiện, nhưng khi nguồn dự trữ này cạn kiệt, tác động của thuế quan sẽ dần bộc lộ. Việc tăng giá bán gần như là không thể tránh khỏi, với mức tăng ước tính 10.000 USD đối với xe sang và 3.000 - 4.000 USD đối với xe phân khúc phổ thông, theo giới phân tích.
Thị trường ô tô Mỹ có nguy cơ chịu tác động nặng nề. Ông Trump tuyên bố "không quan tâm" nếu giá xe tăng do thuế nhập khẩu, nhưng điều đó có thể dẫn đến sụt giảm mạnh về doanh số. Năm ngoái, người Mỹ mua khoảng 16 triệu xe, nhưng năm nay con số này có thể giảm từ 1 - 2,5 triệu xe. Những mẫu xe giá rẻ có nguy cơ bị loại khỏi thị trường do không còn mang lại lợi nhuận khi nhập khẩu hay sản xuất trong nước. Một viễn cảnh mà nhiều chuyên gia cho rằng là cách "giải phóng" đầy nghịch lý của tổng thống Mỹ.