Ngân hàng "mắc kẹt" với các quy định phát hành trái phiếu

Dù là kênh bổ sung nguồn vốn trung và dài hạn quan trọng, giúp các ngân hàng tăng dư địa cho vay nhưng các ngân hàng lại đang bị “mắc kẹt” với những quy định liên quan đến phát hành trái phiếu.

Dù là kênh bổ sung nguồn vốn trung và dài hạn quan trọng nhưng các ngân hàng lại đang bị “mắc kẹt” với những quy định liên quan đến phát hành trái phiếu.

Theo thống kê Hiệp hội Thị trường trái phiếu, trong tháng 3/2023, có 11 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) với tổng giá trị phát hành đạt 26.425 tỷ đồng, tăng gấp 13,2 lần tổng khối lượng phát hành của tháng 2/2023. Đáng chú ý, hơn 88,6% lượng TPDN phát hành mới là của doanh nghiệp bất động sản, trong khi nhóm ngân hàng vẫn tiếp tục vắng bóng.

Một trong những lý do khiến cho hoạt động phát hành trái phiếu của ngân hàng trở nên trầm lắng từ đầu năm đến nay, theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA), là vướng các quy định của Nghị định 65/2022/NĐ-CP.

Điển hình là quy định khi ngân hàng phát hành trái phiếu phải có báo cáo tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ. Theo các ngân hàng, quy định này rất khó thực hiện. Bởi đặc thù của ngành ngân hàng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, dòng tiền lưu thông luân chuyển liên tục, nguồn vốn sau khi được huy động sẽ được hòa lẫn vào tổng nguồn vốn chung để sử dụng cho các hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng.

Do vậy các tổ chức tín dụng (TCTD) không thể phân định tách bạch, có hệ thống theo dõi riêng nguồn tiền huy động từ phát hành trái phiếu hay từ các hoạt động khác được sử dụng cho các khoản vay, đầu tư cụ thể nào và ngược lại các khoản đã cho vay, đầu tư được lấy từ nguồn vốn cụ thể nào của TCTD. Và càng khó khăn hơn khi vốn huy động từ trái phiếu cho vay đối tượng cụ thể được thu nợ trong khi chưa đến kỳ đáo hạn trái phiếu, nguồn vốn đó sẽ quay vòng đầu tư cho các đối tượng khác.

Đồng quan điểm, lãnh đạo một ngân hàng thương mại cho biết, những quy định trên đang gây khó khăn cho hoạt động phát hành trái phiếu của các ngân hàng. Ông cho biết, bản thân hệ thống ngân hàng được quản lý rất chặt chẽ bởi nhiều chỉ số, công cụ. Với doanh nghiệp chỉ cần đầu tư lĩnh vực gì không trái pháp luật, còn đối với ngân hàng không những việc cho vay phải đúng quy định pháp luật mà còn phải đảm bảo an toàn vốn. Việc này được Ngân hàng Nhà nước giám sát thanh tra thường xuyên thông qua các chỉ số an toàn cũng như thanh tra trực tiếp.

Trong khi đó, tăng vốn vẫn là nhu cầu thường trực của các ngân hàng nhằm đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn khi vốn chủ sở hữu còn mỏng mà tín dụng lại tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ tăng của vốn chủ sở hữu.Với tỷ lệ tiền gửi ngắn hạn cao, người dân có thể thường xuyên rút tiền, có thời điểm ngân hàng gặp khó khăn thanh khoản.

Chính vì vậy mà hình thức phát hành trái phiếu (với kỳ hạn huy động dài trên 1 năm), ngoài việc tăng quy mô vốn hoạt động còn bổ sung nguồn vốn huy động trung dài hạn đáp ứng nhu cầu vay vốn của khách hàng. Đây được xem là một trong những kênh quan trọng, mang nhiều lợi thế cho ngân hàng như kỳ hạn huy động vốn dài tạo điều kiện ngân hàng cân đối chỉ số vốn ngắn hạn, cho vay trung dài hạn.

Chưa kể, trong mấy năm qua, lãi suất phát hành trái phiếu còn thấp hơn lãi suất tiền gửi, qua đó giúp ngân hàng có dư địa giảm lãi suất cho vay.

Để tháo gỡ vướng mắc cho các TCTDM VNBA cũng đã có văn bản đề nghị Chính phủ xem xét sửa đổi quy định tại Nghị định 65 theo hướng TCTD không phải thực hiện việc báo cáo về tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ để công bố thông tin định kỳ, cũng như làm căn cứ phát hành các đợt trái phiếu mới.

Trong thời gian chưa thực hiện kiểm toán được, đề nghị Chính phủ cho phép các TCTD được tạm hoãn thực hiện quy định đến hết ngày 30/6/2023 về việc công bố thông tin định kỳ báo cáo về tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu đối với trái phiếu còn dư nợ được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán để các TCTD có thời gian lựa chọn đơn vị kiểm toán.