Ngân hàng bắt tay chặt chẽ trong “thời điểm vàng” chống gian lận tài chính

Tội phạm tài chính ngày càng tinh vi, ngân hàng khó tự ứng phó

Ngày 21/10/2025, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức cuộc họp triển khai “Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro” đối với tài khoản, thẻ và đơn vị chấp nhận thanh toán có liên quan đến giao dịch chuyển tiền, thanh toán nghi ngờ gian lận, giả mạo, lừa đảo. Đây là bước đi quan trọng trong việc hình thành cơ chế phối hợp đồng bộ giữa các ngân hàng và cơ quan quản lý nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm tài chính.

Thực tế cho thấy, các hành vi gian lận trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng đang gia tăng cả về tần suất lẫn mức độ tinh vi. Nhiều đối tượng sử dụng công nghệ cao, giả mạo thông tin khách hàng để chiếm đoạt tài khoản hoặc thực hiện giao dịch trái phép. Trong khi đó, nếu chỉ dựa vào quy định nội bộ riêng lẻ, mỗi ngân hàng rất khó phản ứng kịp trước tốc độ luân chuyển dòng tiền.

Phát biểu tại hội nghị, TS. Nguyễn Quốc Hùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhấn mạnh: “Công tác phòng, chống gian lận tài chính không thể thực hiện đơn lẻ. Chỉ cần vài phút chậm trễ, tiền có thể đã bị tán qua hàng chục tài khoản trung gian. Do đó, ngành ngân hàng cần một cơ chế phối hợp thống nhất, nhanh và chính xác để phản ứng trong ‘thời điểm vàng’.

Sổ tay hướng dẫn – bộ khung hành động chung của toàn hệ thống

Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro được VNBA xây dựng gần hai năm qua với sự tham gia của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an, NAPAS và nhiều ngân hàng thương mại lớn. Sau bốn vòng soạn thảo và lấy ý kiến, Sổ tay chính thức được ban hành ngày 30/9/2025 theo Quyết định số 71/QĐ-HHNH và sẽ có hiệu lực từ cuối tháng 10/2025.

Dù không phải văn bản quy phạm pháp luật, Sổ tay được xem là công cụ quan trọng nhằm thống nhất quy trình phản ứng và phối hợp xử lý trong toàn ngành. Nội dung của Sổ tay bám sát các quy định hiện hành, hướng dẫn chi tiết quy trình xử lý các giao dịch nghi ngờ gian lận, từ khâu phát hiện, tạm dừng đến phối hợp truy vết. Các ngân hàng có thể chia sẻ thông tin qua đầu mối NAPAS và Hiệp hội để đảm bảo tốc độ xử lý nhanh, đúng quy định và an toàn.

Đáng chú ý, Sổ tay xác định thời gian tối đa T+3 cho toàn bộ quá trình phối hợp. Đây được coi là “cửa sổ thời gian vàng” để phát hiện và ngăn chặn kịp thời dòng tiền lừa đảo. TS. Nguyễn Quốc Hùng cho biết, việc triển khai Sổ tay sẽ giúp hệ thống ngân hàng nâng cao năng lực phản ứng, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn. “Ngân hàng không chỉ bảo vệ khách hàng mà còn bảo vệ chính uy tín và thương hiệu của mình”, ông nhấn mạnh.

Phối hợp ba bên để tạo lá chắn an toàn cho hệ thống tài chính

Tại hội nghị, ông Hoàng Ngọc Bách – Trưởng phòng A05 (Bộ Công an) đánh giá cao nỗ lực của Hiệp hội Ngân hàng trong việc chủ động xây dựng cơ chế phối hợp toàn ngành. Ông cho rằng tình hình tội phạm công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, đang diễn biến rất phức tạp, với thủ đoạn tinh vi và khả năng ẩn danh cao. “Nếu chúng ta không phản ứng kịp trong vài giờ đầu, dòng tiền sẽ bị tẩu tán qua nhiều lớp tài khoản, gây khó khăn cho điều tra và thu hồi tài sản”, ông Bách chia sẻ.

Đại diện VietinBank cũng nêu thực tế rằng sự phát triển của các nền tảng thanh toán tức thời và ví điện tử khiến việc kiểm soát rủi ro ngày càng khó khăn. Việc có một khung phối hợp chung giúp các ngân hàng xử lý linh hoạt hơn, tránh tình trạng “mạnh ai nấy làm” trong những tình huống khẩn cấp. Hiệp hội Ngân hàng sẽ đóng vai trò đầu mối theo dõi, tổng hợp phản ánh và báo cáo Ngân hàng Nhà nước nếu phát hiện chậm trễ hoặc vi phạm quy trình.

Trong thời gian tới, Hiệp hội sẽ tổ chức các hội nghị tập huấn để phổ biến nội dung Sổ tay và hướng dẫn nghiệp vụ chuyên sâu cho các đơn vị thành viên. TS. Nguyễn Quốc Hùng bày tỏ kỳ vọng Sổ tay sẽ thực sự đi vào cuộc sống, trở thành nền tảng để ngành ngân hàng Việt Nam xây dựng một “lá chắn chung” vững chắc, góp phần phòng ngừa gian lận, bảo vệ khách hàng và củng cố niềm tin xã hội vào hệ thống tài chính quốc gia.