Muốn chia cổ tức bằng cổ phiếu, các ông lớn ngân hàng Big4 sẽ phải qua "2 cửa" quan trọng

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 135/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025, quy định chế độ tài chính mới đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và công tác giám sát tài chính, đánh giá hiệu quả đầu tư vốn nhà nước. Nghị định có hiệu lực từ ngày 1/8/2025 và đặt ra một loạt quy định chặt chẽ về việc phân phối lợi nhuận, trong đó đặc biệt chú ý đến vấn đề chia cổ tức cả bằng tiền mặt lẫn cổ phiếu của các ngân hàng có vốn nhà nước.

Theo Điều 23 của Nghị định, tổ chức tín dụng có vốn nhà nước từ 50% đến dưới 100% chỉ được chia cổ tức bằng cổ phiếu nếu đáp ứng đủ hai điều kiện then chốt: phải được Ngân hàng Nhà nước xếp loại B trở lên trong ba năm liên tiếp và có tỷ lệ nợ xấu dưới 3%. Ngoài ra, đề xuất chia cổ tức bằng cổ phiếu còn phải được Ngân hàng Nhà nước lấy ý kiến thống nhất với Bộ Tài chính, trước khi trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Hiện trong hệ thống ngân hàng có 3 tổ chức tín dụng mà Nhà nước nắm giữ trên 50% đến dưới 100% vốn điều lệ là Vietcombank (74,8%), VietinBank (64,46%) và BIDV (81%).

Trong trường hợp chia cổ tức bằng tiền mặt, phần lợi nhuận tương ứng với vốn nhà nước góp tại tổ chức tín dụng sẽ phải nộp vào ngân sách nhà nước theo đúng quy định pháp luật. Đây là điểm quan trọng liên quan đến trách nhiệm tài chính của doanh nghiệp nhà nước, trong bối cảnh nhà nước đang tăng cường kỷ luật ngân sách và tối ưu hóa hiệu quả đầu tư công.

Nghị định cũng đưa ra trình tự phân phối lợi nhuận cụ thể. Sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và bù đắp các khoản lỗ (nếu có), tổ chức tín dụng phải trích lập tối thiểu 10% lợi nhuận sau thuế vào quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, giới hạn không vượt quá vốn điều lệ. Các khoản còn lại tiếp tục được phân bổ vào các quỹ dự phòng tài chính, quỹ đầu tư phát triển, quỹ khen thưởng – phúc lợi và quỹ thưởng cho người quản lý, trước khi được phép xem xét chia cổ tức.

Quy trình xét duyệt việc chia cổ tức bằng cổ phiếu phụ thuộc vào kết quả xếp loại tổ chức tín dụng dựa trên 5 tiêu chí: Doanh thu thực hiện, lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận, tỷ lệ nợ xấu, mức độ chấp hành pháp luật, và hiệu quả cung ứng sản phẩm – dịch vụ công ích (nếu có). Chỉ khi không có tiêu chí nào bị xếp loại C, đồng thời đạt loại A ở ba tiêu chí trọng yếu gồm lợi nhuận, nợ xấu và tuân thủ pháp luật thì tổ chức tín dụng mới được xếp loại A.

Ví dụ, ở tiêu chí về nợ xấu, chỉ khi tỷ lệ nợ xấu dưới 3% và nợ có khả năng mất vốn dưới 2% thì mới được xếp loại A. Nếu vượt quá 3,5% hoặc tỷ lệ mất vốn trên 2,5% hoặc vượt 110% kế hoạch thì bị xếp loại C. Các mức xếp loại tương ứng áp dụng tương tự cho các tiêu chí còn lại.

Cũng theo Nghị định, những hành vi vi phạm nghiêm trọng về tài chính, thuế, đạo đức nghề nghiệp như gian lận, trốn thuế, bị cưỡng chế thi hành, hoặc có trên 20% chi nhánh bị xử phạt, đều khiến tổ chức tín dụng bị xếp loại C ở tiêu chí tuân thủ pháp luật – dẫn đến không đủ điều kiện chia cổ tức bằng cổ phiếu.

Quy định mới này được đánh giá là một bước tiến mạnh mẽ trong quản lý nhà nước đối với các tổ chức tín dụng có vốn nhà nước. Việc gắn quyền chia cổ tức với điều kiện tài chính và tuân thủ pháp luật không chỉ đảm bảo minh bạch trong quản trị doanh nghiệp mà còn thúc đẩy các ngân hàng quốc doanh như Vietcombank, BIDV, VietinBank nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát nợ xấu và cải thiện hiệu quả hoạt động.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi, nguồn thu ngân sách cần được củng cố và quản lý đầu tư vốn nhà nước đang được siết chặt, những quy định mới tại Nghị định 135/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ giúp tăng tính kỷ luật tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra hệ thống ngân hàng an toàn, bền vững hơn trong dài hạn.