Một tỉnh miền Bắc sau sáp nhập sở hữu hồ nhân tạo từng "chễm chệ" là công trình lớn nhất Đông Nam Á

Hồ Hòa Bình – Biểu tượng của sự kết nối và sức mạnh

Sau quyết định sáp nhập ba tỉnh Phú Thọ, Hòa Bình và Vĩnh Phúc thành đơn vị hành chính là tỉnh Phú Thọ mới, vùng trung du và miền núi Bắc Bộ chính thức trở thành một thực thể kinh tế – xã hội rộng lớn, có vai trò kết nối chiến lược về năng lượng, du lịch và nông nghiệp. Trong đó, Hồ thủy điện Hòa Bình nổi lên như một điểm nhấn đặc biệt, không chỉ bởi quy mô mà còn vì tầm quan trọng đối với an ninh năng lượng và điều tiết thủy văn của miền Bắc.

Hồ thủy điện Hòa Bình hình thành trong quá trình xây dựng Nhà máy Thủy điện Hòa Bình – công trình khởi công năm 1979 và hoàn thành vào năm 1994 với sự hỗ trợ lớn từ Liên Xô. Hồ có diện tích mặt nước gần 208 km², dung tích chứa lên tới 9,5 tỷ m³, từng được coi là hồ chứa nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam và công trình lớn nhất Đông Nam Á trong lĩnh vực thủy điện suốt nhiều thập kỷ.

Trong bối cảnh địa giới hành chính mới, đây là hồ chứa duy nhất tại Việt Nam sở hữu công suất phát điện hiện hữu lên tới 1.920 MW, dự kiến đạt gần 2.400 MW sau khi bổ sung hai tổ máy mới từ 2025–2028. Mỗi năm, hồ đóng góp hơn 8 tỷ kWh điện lên lưới quốc gia, đảm bảo ổn định nguồn cung năng lượng cho toàn khu vực Bắc Bộ.

Tiềm năng du lịch liên tỉnh

Không chỉ là công trình năng lượng, Hồ Hòa Bình còn được ví như “Vịnh Hạ Long trên núi” nhờ phong cảnh độc đáo với hàng chục hòn đảo lớn nhỏ, ven hồ là những bản làng người Mường, người Tày giàu bản sắc. Từ lâu, tuyến du lịch trên lòng hồ đã thu hút du khách tham quan, trải nghiệm không gian sinh thái và văn hóa đặc sắc.

Sau sáp nhập, việc đồng bộ quy hoạch giữa ba tỉnh cũ sẽ mở ra cơ hội phát triển du lịch liên vùng, kết nối các tuyến du lịch từ Phú Thọ, Vĩnh Phúc tới Hòa Bình thuận lợi hơn qua đường bộ và đường thủy. Nhiều chuyên gia nhận định đây là thời điểm quan trọng để hồ Hòa Bình trở thành điểm đến trọng yếu, tạo động lực thúc đẩy ngành dịch vụ – du lịch địa phương.

Ông Nguyễn Văn Hiếu, một chuyên gia quy hoạch du lịch, cho biết:

“Khi địa phương thống nhất quy hoạch, tiềm năng của hồ Hòa Bình sẽ được khai thác đồng bộ, không chỉ phát triển tour sinh thái mà còn có thể hình thành cảng du lịch, trung tâm hậu cần, nâng cao giá trị sản phẩm bản địa.”

Bên cạnh các tuyến du lịch, hồ còn được định hướng trở thành vùng nuôi trồng thủy sản tập trung quy mô lớn, góp phần tạo sinh kế ổn định cho cư dân ven hồ.

Năng lượng và điều tiết lũ: Vai trò không thể thay thế

Trong mùa mưa lũ, hồ Hòa Bình mang vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là hồ điều tiết lũ lớn nhất trên sông Đà, có khả năng tích trữ hàng tỷ mét khối nước để giảm áp lực ngập úng vùng hạ du, góp phần bảo vệ an toàn cho khu vực đồng bằng sông Hồng.

Đồng thời, hồ là nguồn cung cấp nước tưới tiêu nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt, và điều hòa dòng chảy trong mùa kiệt. Đây là những lợi ích mà không công trình thủy điện nào khác trong khu vực sáp nhập có thể sánh được.

Theo lãnh đạo ngành năng lượng, kế hoạch mở rộng Nhà máy Thủy điện Hòa Bình dự kiến bổ sung công suất 480 MW, củng cố an ninh năng lượng khi nhu cầu tiêu thụ điện liên tục tăng cao. Việc đầu tư công nghệ mới, tối ưu hóa vận hành hồ chứa sẽ giúp phát huy tối đa tiềm năng phát điện và điều tiết thủy văn.