Một lực lượng chiếm cứ vùng biển phía Nam bất ngờ ủng hộ Iran đối đầu Mỹ - Israel, họ là ai mà khiến phương Tây run sợ?
Lực lượng này chính thức tuyên bố tham chiến sau khi Mỹ không kích ba cơ sở hạt nhân của Iran.
Từ phong trào Shia địa phương đến lực lượng quân sự tầm khu vực
Lực lượng Houthi, hay còn gọi là Ansar Allah, hình thành vào đầu những năm 1990 tại tỉnh Saada (miền Bắc Yemen), do giáo sĩ Hussein al-Houthi sáng lập. Ban đầu, đây là phong trào tôn giáo nhỏ nhằm khôi phục ảnh hưởng của người Shia Zaidi ở một quốc gia đa số theo Sunni. Sau cái chết của Hussein năm 2004, phong trào được em trai ông là Abdul-Malik al-Houthi lãnh đạo, nhanh chóng chuyển thành lực lượng vũ trang.
Từ năm 2014, Houthi chiếm giữ thủ đô Sanaa, đẩy Yemen vào nội chiến. Dù bị liên quân do Saudi Arabia hậu thuẫn tiến hành không kích từ năm 2015, lực lượng này vẫn giữ vững địa bàn miền Bắc Yemen. Houthi không chỉ phát triển lực lượng quân sự trên mặt đất mà còn sở hữu công nghệ tên lửa và máy bay không người lái (UAV) với năng lực tấn công xuyên biên giới.
Mặc dù Iran nhiều lần phủ nhận hỗ trợ trực tiếp, giới phân tích quốc tế khẳng định Tehran đã cung cấp cho Houthi hỗ trợ về tài chính, huấn luyện và thiết bị quân sự, đặc biệt là công nghệ tên lửa đạn đạo và UAV. Đây là công cụ then chốt giúp Houthi tiến hành hàng loạt cuộc tấn công vào lãnh thổ Saudi Arabia, UAE và gần đây là các tuyến hàng hải ở Biển Đỏ.
Biển Đỏ nóng lên: Houthi – cánh tay nối dài của Iran?
Kể từ cuối năm 2023, khi xung đột tại Dải Gaza giữa Israel và Hamas bùng nổ, lực lượng Houthi tuyên bố ủng hộ Palestine bằng cách tấn công các tàu thương mại quốc tế đi qua Biển Đỏ và Eo biển Bab el-Mandeb. Nhiều tàu bị tấn công không có liên hệ trực tiếp với Israel, khiến vận tải toàn cầu bị gián đoạn, giá cước vận chuyển tăng mạnh và chuỗi cung ứng toàn cầu bị xáo trộn.
Trong khi đó, liên minh Mỹ - Anh đã thực hiện hàng loạt cuộc không kích vào các vị trí của Houthi ở Yemen từ đầu năm 2024. Nhưng theo giới quan sát, các cuộc tấn công này không thể làm suy yếu hoàn toàn Houthi – lực lượng được đào tạo trong chiến tranh phi đối xứng và địa hình hiểm trở.
Gần đây nhất, sau khi Mỹ không kích ba cơ sở hạt nhân tại Iran ngày 22/6, Houthi chính thức tuyên bố tham gia vào cuộc xung đột. Người phát ngôn Yahya Saree cảnh báo Mỹ và Israel: “Hãy giữ tàu của các người tránh xa vùng biển của chúng tôi”. Thông báo này ngay sau động thái của Tehran càng củng cố nhận định rằng Houthi là một phần trong mạng lưới lực lượng ủy nhiệm của Iran tại khu vực.
Cùng thời điểm đó, Iran cũng xác nhận đã tiến hành một đợt tấn công tên lửa trả đũa vào Israel sáng 23/6, trong bối cảnh xung đột hai bên bước sang giai đoạn căng thẳng mới. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cho biết đang nhắm đến các mục tiêu quân sự và công nghiệp quốc phòng của Israel, trong khi hệ thống phòng không Israel tuyên bố đã đánh chặn tên lửa này.
Houthi, Iran và cuộc đối đầu khu vực chưa có hồi kết
Hiện tại, Houthi vẫn kiểm soát thủ đô Sanaa và phần lớn miền Bắc Yemen, bất chấp các nỗ lực quân sự và ngoại giao của cộng đồng quốc tế. Những cuộc đàm phán do Liên Hợp Quốc làm trung gian đến nay chưa mang lại tiến triển đáng kể.
Việc Houthi trực tiếp tham chiến, kết hợp với hành động quân sự từ phía Iran, đang khiến Trung Đông đối mặt nguy cơ xung đột mở rộng – không chỉ giữa các quốc gia, mà còn trên không gian hàng hải quốc tế. Các quốc gia như Mỹ, Israel, Saudi Arabia, UAE… đều phải tính toán lại chiến lược đối phó trước những lực lượng bán quốc gia nhưng hoạt động như quốc gia thực thụ.
Với sự hậu thuẫn dù gián tiếp từ Iran, lực lượng Houthi không chỉ là một nhóm vũ trang nội địa Yemen, mà là một phần trong chiến lược an ninh khu vực của Tehran. Điều này khiến mọi nỗ lực bình ổn ở Trung Đông đều phải tính đến vai trò của Iran – quốc gia đang trở thành trung tâm không thể bỏ qua trong mọi bàn cờ ngoại giao khu vực.