Một dự án đường sắt cao tốc hơn 200.000 tỷ đang dần hình thành, có thể khai thác đồng bộ với đại dự án Bắc - Nam
Bộ Xây dựng cho biết đang phối hợp với các cơ quan chức năng lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cho dự án đường sắt cao tốc này.
Kiến nghị và định hướng phát triển hạ tầng vùng
Trong văn bản trả lời kiến nghị cử tri Cần Thơ, Bộ Xây dựng cho biết đang triển khai công tác lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt cao tốc TP.HCM – Cần Thơ. Đây là tuyến kết nối trung tâm vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), có ý nghĩa lớn về giao thông, kinh tế và phát triển vùng.
Trước đó, cử tri thành phố Cần Thơ đã nhiều lần kiến nghị sớm đầu tư tuyến cao tốc đường sắt, nhằm phục vụ nhu cầu đi lại, vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội khu vực ĐBSCL. Đáp lại, Bộ Xây dựng khẳng định thống nhất cao với đề xuất này, đồng thời cho biết việc đầu tư tuyến đường sắt TP.HCM – Cần Thơ đã nằm trong quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050.
Tuyến đường này cũng được kỳ vọng góp phần nâng cao năng lực kết nối vùng, tăng khả năng cạnh tranh và giảm chi phí logistics cho toàn khu vực ĐBSCL – nơi được xem là vựa lúa, vựa trái cây và thủy sản lớn của cả nước, nhưng lại thiếu hạ tầng giao thông hiện đại.
Mục tiêu khai thác đồng bộ với tuyến Bắc – Nam
Dự án đường sắt cao tốc TP.HCM – Cần Thơ được thiết kế với chiều dài hơn 174 km, khổ đường 1.435 mm, bắt đầu từ ga An Bình (TP.HCM) và kết thúc tại ga Cần Thơ, đi qua 6 địa phương gồm: TP.HCM, Bình Dương, Tây Ninh, Đồng Tháp, Vĩnh Long và Cần Thơ. Toàn tuyến dự kiến bố trí 15 ga, 11 trạm kỹ thuật gồm trạm bảo dưỡng, sửa chữa, khám xe... với tổng mức đầu tư ước khoảng 9 tỷ USD (với cả 2 giai đoạn xây dựng).
Theo Bộ Xây dựng, hướng tuyến này phù hợp với quy hoạch hiện tại của các tỉnh dọc tuyến và việc đầu tư sẽ được tính toán để đảm bảo khai thác đồng bộ với tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Tuyến Bắc – Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 172/2024/QH15, với điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP.HCM), chiều dài 1.541 km.
Như vậy, tuyến TP.HCM – Cần Thơ nếu được đầu tư đúng tiến độ, có thể trở thành nhánh quan trọng giúp hoàn thiện mạng lưới đường sắt cao tốc quốc gia, kết nối liên vùng một cách hiệu quả, giảm tải cho đường bộ và đường hàng không.
Đồng bộ chính sách
Dự án vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi và cần trải qua nhiều bước tiếp theo như phê duyệt chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, giải phóng mặt bằng, chuẩn bị tài chính, thiết kế kỹ thuật...
Bài toán lớn nhất vẫn là nguồn vốn, khi tổng mức đầu tư lên tới hàng tỷ USD. Việc huy động vốn theo mô hình hợp tác công – tư (PPP) cần có cơ chế phân bổ rủi ro rõ ràng, đảm bảo tính khả thi cho nhà đầu tư, đồng thời không gây áp lực lớn lên ngân sách.
Ngoài ra, quá trình đầu tư cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, địa phương dọc tuyến, tránh tình trạng quy hoạch không đồng bộ, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai.
Đặc biệt, dự án cần được đặt trong bối cảnh tổng thể phát triển vùng ĐBSCL, gắn với các chính sách về nông nghiệp, thương mại, xuất khẩu và bảo vệ môi trường.