Một đề xuất có thể làm thay đổi cục diện thị trường vàng vừa được gửi lên Ngân hàng Nhà nước

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây đã gửi công văn góp ý Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng tới Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Nội dung công văn đưa ra hàng loạt đề xuất nhằm cải cách thủ tục, tháo gỡ rào cản và thúc đẩy phát triển thị trường vàng trong nước theo hướng minh bạch, cạnh tranh và hội nhập.

Gỡ bỏ điều kiện kinh doanh với doanh nghiệp sản xuất vàng miếng

Theo dự thảo mới, để được cấp phép sản xuất vàng miếng, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng. VCCI cho rằng điều kiện này quá khắt khe và có thể làm triệt tiêu cơ hội tham gia thị trường của nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc chỉ cho phép một số ít doanh nghiệp đáp ứng điều kiện vốn tham gia sẽ tạo ra sự tập trung thị trường không lành mạnh, giảm cạnh tranh, từ đó ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng và sự ổn định dài hạn của thị trường vàng.

Kiến nghị bãi bỏ điều kiện kinh doanh vàng trang sức, thủ công mỹ nghệ

VCCI tiếp tục phản đối việc duy trì điều kiện kinh doanh đối với lĩnh vực vàng trang sức và thủ công mỹ nghệ. Theo tổ chức này, các quy định hiện tại đang đi ngược lại tinh thần của Luật Đầu tư khi vẫn coi đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, trong khi thực chất vàng trang sức là mặt hàng tiêu dùng thông thường, không ảnh hưởng tới quốc phòng, an ninh hay sức khỏe cộng đồng.

Các yêu cầu về cơ sở vật chất, trang thiết bị hay đội ngũ nhân sự không thực sự gắn với mục tiêu bảo vệ lợi ích công cộng. Ngoài ra, việc áp đặt điều kiện cũng không phù hợp với tinh thần cải cách hành chính được nêu trong Nghị quyết 68/NQ-TW, vốn hướng tới loại bỏ cơ chế “xin - cho” trong đầu tư, kinh doanh.

Đáng chú ý, việc duy trì các điều kiện này còn mâu thuẫn với định hướng phát triển ngành vàng trang sức thành một ngành kinh tế mũi nhọn. Trước đó, tại cuộc họp với Ban Chính sách và Chiến lược Trung ương ngày 28/5/2025, Tổng Bí thư đã kết luận cần “khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức trong nước để từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao”.

Cắt giảm thủ tục nhập khẩu vàng – xóa “giấy phép con”

Một trong những đề xuất nổi bật của VCCI là kiến nghị bỏ các loại giấy phép xuất nhập khẩu vàng hiện hành. Dự thảo quy định các doanh nghiệp sản xuất vàng khi nhập khẩu vàng miếng cần có: giấy phép xuất nhập khẩu, hạn mức nhập khẩu hàng năm và giấy phép cho từng lần nhập. VCCI cho rằng cơ chế này gây phiền hà không cần thiết, làm phát sinh chi phí tuân thủ và cản trở tính linh hoạt trong kinh doanh, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường vàng biến động nhanh.

VCCI đề xuất bãi bỏ yêu cầu giấy phép xuất nhập khẩu vàng bởi các doanh nghiệp sản xuất vàng đã chịu sự giám sát chặt chẽ từ NHNN. Việc yêu cầu thêm giấy phép là không cần thiết và mang tính chất “giấy phép lồng trong giấy phép”. Ngoài ra, thủ tục xin phép từng lần nhập khẩu khiến doanh nghiệp có thể bỏ lỡ cơ hội kinh doanh do mất thời gian chờ đợi xử lý hồ sơ.

Thay vào đó, cơ quan quản lý có thể yêu cầu doanh nghiệp báo cáo định kỳ hoặc kết nối dữ liệu với cơ quan hải quan để theo dõi hoạt động xuất nhập khẩu, đảm bảo hiệu quả giám sát mà vẫn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Làm rõ quy định với vàng phái sinh và vàng tài khoản

Một điểm khác trong Dự thảo là đề cập đến các loại hình giao dịch vàng hiện đại như vàng phái sinh và vàng tài khoản. Tuy nhiên, các quy định lại không chỉ rõ điều kiện cấp phép, đối tượng được phép tham gia, cũng như cơ chế quản lý cụ thể. VCCI nhận định đây là điểm thiếu sót lớn, bởi lẽ hoạt động này liên quan trực tiếp đến an toàn tài chính và quyền lợi của nhà đầu tư.

Cụ thể, Dự thảo quy định hoạt động kinh doanh vàng khác (gồm vàng tài khoản, phái sinh) thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ hạn chế kinh doanh. Tuy nhiên, Danh mục này đã không còn được áp dụng sau khi bị bãi bỏ bởi Nghị định 173/2024/NĐ-CP. Theo Luật Đầu tư 2020, chỉ còn ba loại hình danh mục được công nhận: cấm đầu tư, có điều kiện, và tự do đầu tư.

VCCI đề nghị NHNN làm rõ:

• Ai có thể cung cấp dịch vụ giao dịch vàng tài khoản?
• Doanh nghiệp nào được phép kinh doanh vàng phái sinh?
• Cơ chế quản lý, cấp phép, kiểm soát rủi ro ra sao?
• Các yêu cầu về công nghệ, thanh toán, giao dịch có được quy định thống nhất không?