Một “đại bàng” trong “bảng vàng” thế giới, từng hiện thực hóa giấc mơ 50 năm cho cả một đất nước muốn tham gia vào đường sắt cao tốc Bắc-Nam

Dẫn nguồn Báo Chính phủ, chiều ngày 24/6, tại thành phố Thiên Tân (Trung Quốc), trong khuôn khổ chuyến công tác dự Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tiếp lãnh đạo ba tập đoàn hạ tầng lớn của Trung Quốc. Đáng chú ý trong số này là ông Trần Văn Kiện – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc (CREC), doanh nghiệp bày tỏ mong muốn được tham gia vào các dự án đường sắt và hạ tầng chiến lược tại Việt Nam, bao gồm cả tuyến cao tốc Bắc – Nam.

Tại buổi tiếp, người đứng đầu Chính phủ hoan nghênh đề xuất đầu tư của phía Trung Quốc nhưng đồng thời nhấn mạnh, với những công trình đòi hỏi kỹ thuật cao và công nghệ hiện đại như đường sắt cao tốc Bắc – Nam, Việt Nam ưu tiên đối tác có cam kết cụ thể về chuyển giao công nghệ, bảo đảm để Việt Nam từng bước làm chủ hệ thống đường sắt tiên tiến trong tương lai. Mọi hoạt động đầu tư cũng phải tuân thủ nguyên tắc thị trường, minh bạch và đúng pháp luật Việt Nam.

CREC – tên tuổi lẫy lừng trên “bảng vàng” Fortune Global 500

Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc (China Railway Engineering Corporation – CREC) là một trong những tập đoàn xây dựng hạ tầng giao thông lớn nhất thế giới. Doanh nghiệp này đã có mặt trong danh sách Fortune Global 500 suốt 18 năm liên tiếp, giữ vị trí thứ 39 toàn cầu vào năm 2023 – vượt qua hàng loạt công ty công nghiệp nặng hàng đầu châu Âu và Mỹ. Với lực lượng lao động lên tới 290.000 người, trong đó có hơn 85.000 kỹ sư và chuyên gia kỹ thuật trình độ trung – cao cấp, CREC không chỉ mạnh về quy mô mà còn nổi trội về chiều sâu công nghệ.

Tại thị trường Trung Quốc, CREC đã xây dựng hơn 2/3 tổng chiều dài mạng lưới đường sắt quốc gia, trong đó có hàng nghìn km đường sắt cao tốc hiện đại, trở thành biểu tượng cho sự bứt phá của ngành giao thông nước này.

Tại Việt Nam, tập đoàn này từng trúng thầu và thi công nhiều dự án quan trọng trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng tái tạo, đóng tàu… với tổng giá trị hợp đồng khoảng 1 tỷ USD. Nhưng tham vọng của CREC không dừng lại ở đó.

Đường hầm Qamchiq – hiện thực hóa giấc mơ 50 năm của Uzbekistan

CREC từng được cả thế giới biết đến khi đưa vào vận hành tuyến đường hầm Qamchiq tại Uzbekistan – một dự án mang tính biểu tượng cho nỗ lực chinh phục địa hình khắc nghiệt bằng công nghệ cao.

Lưu vực Fergana – nơi sinh sống của hơn 10 triệu người dân Uzbekistan – bị chia cắt bởi dãy núi hiểm trở. Trong nhiều thập kỷ, người dân muốn đi từ đây đến thủ đô Tashkent (cách chỉ 400 km theo đường chim bay) buộc phải đi vòng qua nước láng giềng Tajikistan hoặc băng qua con đường đèo nguy hiểm, thường bị đóng băng vào mùa đông. Mong ước có một tuyến đường sắt thuận tiện đã kéo dài hơn nửa thế kỷ.

Năm 2013, sau khi bị từ chối bởi một số nhà thầu châu Âu vì lý do kỹ thuật và tiến độ, chính phủ Uzbekistan đã chọn CREC là đơn vị thi công chính tuyến hầm xuyên núi dài gần 20 km – được mệnh danh là “đường hầm dài nhất Trung Á”. Dự án gặp phải nhiều thách thức cực lớn như đá nổ ngẫu nhiên trong lòng núi – tiềm ẩn nguy cơ tai nạn như “chôn hàng trăm quả bom”, nhưng CREC đã tổ chức nghiên cứu, phân tích địa tầng, xây dựng mô hình dự đoán và kiểm soát hiện tượng đá nổ một cách chính xác.

Ba năm sau, vào tháng 6/2016, chuyến tàu đầu tiên đã chính thức chạy qua hầm Qamchiq trước sự chứng kiến của lãnh đạo cấp cao hai nước. CREC được ca ngợi vì đã biến giấc mơ nửa thế kỷ của người dân Uzbekistan thành hiện thực, trong một thời gian kỷ lục và điều kiện thi công phức tạp bậc nhất khu vực.

Đặt kỳ vọng tại Việt Nam

Trong cuộc gặp tại Thiên Tân, lãnh đạo CREC khẳng định tập đoàn sẵn sàng chuyển giao công nghệ, phối hợp với các đối tác Việt Nam để triển khai dự án đường sắt tốc độ cao và metro. Với chuỗi giá trị khép kín từ thiết kế, thi công đến vận hành và bảo trì, tập đoàn này cam kết sẽ tuân thủ mọi yêu cầu pháp lý, thương mại của Việt Nam.

Bài học từ Uzbekistan được xem là minh chứng rõ nét nhất cho nội lực và tốc độ thi công của CREC. Nhưng để trở thành một phần trong giấc mơ đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, tập đoàn này sẽ phải cạnh tranh với nhiều đối thủ lớn khác như Siemens (Đức), các liên danh Nhật – Hàn, cũng như những doanh nghiệp trong nước như Vingroup, THACO hay liên minh Mekolor – Great USA đã từng bày tỏ nguyện vọng tham gia.

Đường sắt cao tốc Bắc – Nam không chỉ là dự án hạ tầng lớn nhất Việt Nam trong nhiều thập kỷ tới, mà còn là cuộc thử lửa về năng lực tài chính, kỹ thuật và cam kết minh bạch của các nhà đầu tư. Nếu câu chuyện 50 năm ở Uzbekistan là một lời chứng thực, thì CREC đã có “bài thi đầu tiên” khá thuyết phục. Tuy nhiên, cuộc chơi ở Việt Nam sẽ không chỉ là về công nghệ mà còn là sự tin tưởng và chiến lược chuyển giao bền vững.