Một bí mật về đầu tư cổ phiếu mà người giàu không bao giờ nói với bạn

Có một nguyên tắc mà giới siêu giàu trên thế giới thường truyền tai nhau, nhưng hiếm khi xuất hiện trong giáo trình tài chính phổ thông: mua cổ phiếu không phải để bán, mà để giữ – và dùng nó như cần cẩu tài chính. Ở đó, cổ phiếu không còn là một mã đầu tư đơn thuần, mà trở thành công cụ sinh tiền lặp đi lặp lại, trong khi chủ sở hữu vẫn nắm giữ toàn quyền kiểm soát.

Chiến lược này gắn với cái tên được giới quản lý tài sản ở Mỹ gọi là “Buy, Borrow, Die” – mua tài sản, dùng để vay tiền, và để lại cho thế hệ sau. Người nổi tiếng nhất theo đuổi tư duy này chính là Warren Buffett, người thường xuyên nhấn mạnh ông "mua để giữ mãi mãi". Elon Musk cũng từng vay hàng tỷ USD bằng chính cổ phiếu Tesla mình nắm giữ, thay vì bán ra và chịu thuế. Và gần đây, tại Việt Nam, ông Vũ Văn Tiền – người đứng đầu tập đoàn Gelex – cũng đã thế chấp 45 triệu cổ phiếu GEE để vay 79 triệu USD từ ngân hàng quốc tế, trong khi vẫn giữ toàn bộ cổ phần.

Nghe qua, chiến lược này giống như một giấc mơ – sở hữu tài sản, không bán, không đóng thuế, vẫn có dòng tiền để tiếp tục mở rộng đầu tư hoặc chi tiêu. Và thực tế, đó là cách mà nhiều tỷ phú duy trì và gia tăng tài sản qua nhiều thế hệ mà không bị “chảy máu” vốn. Lợi ích kép là điều dễ thấy: một mặt vẫn hưởng trọn tăng giá của cổ phiếu, mặt khác có thêm nguồn vốn luân chuyển mà không cần đánh đổi quyền sở hữu.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ: không phải ai cũng đủ điều kiện để áp dụng mô hình này.

Giới siêu giàu có lợi thế mà phần lớn nhà đầu tư cá nhân không có – đó là sở hữu lượng tài sản lớn, có tính thanh khoản cao, được ngân hàng chấp nhận thế chấp với tỷ lệ ưu đãi. Cổ phiếu mà họ nắm giữ thường là cổ phiếu bluechip, dễ giao dịch, có lịch sử tăng trưởng ổn định, và đôi khi chính họ là người kiểm soát công ty – yếu tố tạo ra sự ổn định mà ngân hàng rất ưa thích khi thẩm định khoản vay.

Ngược lại, với nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, tài sản thường bị phân tán, giá trị danh mục thấp, và tâm lý đầu tư ngắn hạn. Nếu cổ phiếu đang nắm giữ biến động mạnh hoặc ít thanh khoản, ngân hàng sẽ chỉ cho vay tỷ lệ rất thấp – thường chỉ 30–50% giá trị. Hơn nữa, nếu thị trường giảm sâu, nguy cơ bị gọi bổ sung tài sản hoặc giải chấp là rất cao. Khi đó, chiến lược “Buy, Borrow, Die” dễ biến thành “Buy, Borrow, Panic”.

Ngoài ra, tại Việt Nam, khung pháp lý chưa cho phép cá nhân được hưởng nhiều cơ chế ưu đãi như ở Mỹ. Ví dụ, không có chính sách “step-up basis” để miễn thuế khi truyền thừa tài sản như ở Mỹ. Việc dùng cổ phiếu làm tài sản thế chấp cũng còn nhiều rào cản pháp lý và phụ thuộc rất lớn vào định mức tín dụng và chính sách của từng ngân hàng.

Nhìn từ khía cạnh này, có thể nói rằng tư duy "mua và giữ" là đúng về nguyên lý, nhưng chỉ phát huy hết tiềm năng trong một số điều kiện nhất định. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, nền tảng tài chính vững chắc, tầm nhìn dài hạn và khả năng quản trị rủi ro tốt – những yếu tố mà không phải ai cũng sẵn có.

Chiến lược dùng cổ phiếu để vay thay vì bán rõ ràng mang lại lợi thế tài chính lớn, nếu người thực hiện hiểu rõ mình đang làm gì. Nhưng đó không phải là lối đi phù hợp cho mọi nhà đầu tư. Với phần đông, việc nắm giữ cổ phiếu vẫn nên gắn với nguyên tắc cơ bản: hiểu rõ doanh nghiệp, chấp nhận rủi ro, và biết khi nào nên giữ – khi nào nên thoát.

Bởi cuối cùng, không có công thức nào là vĩnh viễn đúng trong tài chính. Điều quan trọng nhất vẫn là hiểu giới hạn của bản thân, và chọn chiến lược phù hợp với hoàn cảnh của mình – thay vì sao chép cách làm của người giàu rồi ôm về rủi ro không lường trước.