Máy bay có thể bay ở độ cao 24.000m, tốc độ vượt Mach 3, được mệnh danh “kẻ bắn hạ mọi mục tiêu”

Khi chiến lược tạo ra máy bay “phi thường”

Trong bối cảnh cuối thập niên 1950 và đầu 1960, Mỹ phát triển nhiều mẫu máy bay ném bom và trinh sát chiến lược có tốc độ cực cao như B-58 Hustler, SR-71 Blackbird và XB-70 Valkyrie. Những mẫu máy bay này có thể bay với tốc độ gấp ba lần vận tốc âm thanh và đạt độ cao mà hệ thống phòng không thời đó không thể chạm tới.

Trước mối đe dọa đó, Liên Xô quyết định thiết kế một máy bay đánh chặn hoàn toàn mới, không thiên về không chiến tầm gần mà mang tư duy “tên lửa có người lái” – đó chính là MiG-25 Foxbat.

Ra mắt công chúng vào năm 1967, MiG-25 khiến phương Tây sửng sốt. Thiết kế lớn, mạnh, với đường nét khí động học dày dặn và khả năng bay ở độ cao gần 24.000 mét, MiG-25 không chỉ là máy bay – nó là lời tuyên bố sức mạnh từ Liên Xô.

Tốc độ – trần bay – radar: Cực đoan nhưng hiệu quả

MiG-25 có tốc độ tối đa Mach 2.83, có thể đạt tới Mach 3.2 trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, bay quá nhanh trong thời gian dài sẽ gây quá nhiệt và hỏng động cơ, nên tốc độ hành trình được giới hạn.

Khả năng leo cao cũng là một ưu điểm nổi bật: 208 mét/giây, nhanh hơn hầu hết máy bay thời đó. Trần bay đạt tới 24.000 mét, khiến các máy bay Mỹ như SR-71 cũng phải dè chừng.

Radar trang bị cho MiG-25 là Smerch-A, sử dụng công nghệ bóng điện tử – tuy cũ kỹ nhưng lại chống chịu tốt với xung điện từ, đặc biệt hữu ích trong môi trường chiến tranh hạt nhân. Radar này cho phép MiG-25 bám sát mục tiêu ở tầm xa, sử dụng tên lửa R-40 để tấn công ngoài tầm nhìn (BVR).

Thân máy bay chủ yếu được chế tạo từ thép không gỉ (chiếm khoảng 80%), không dùng titan hay nhôm như các máy bay phương Tây, tạo nên hình dáng đặc trưng thô nhưng chắc chắn.

MiG-25 và dấu ấn trên các chiến trường

Dù sinh ra để phục vụ mục đích đánh chặn chiến lược, MiG-25 cũng được triển khai thực chiến tại nhiều chiến trường.

• Tại Trung Đông, Ai Cập và Syria dùng MiG-25 để trinh sát và đối đầu với Israel. F-4 Phantom gần như bất lực trước tốc độ và độ cao của MiG-25 cho đến khi F-15 xuất hiện.
• Trong chiến tranh Iran – Iraq, MiG-25 được Iraq dùng hiệu quả, với nhiều lần đánh chặn và ném bom tốc độ cao. Một số máy bay của Iran đã bị bắn hạ bởi MiG-25.
• Trong Chiến tranh vùng Vịnh 1991, một chiếc MiG-25 của Iraq đã bắn hạ F/A-18 Hornet của Mỹ – chiếc máy bay Mỹ đầu tiên bị hạ trong chiến dịch. Tuy nhiên, phần lớn MiG-25 sau đó bị tiêu diệt do chiến thuật và công nghệ vượt trội của liên quân.

Một huyền thoại có thật – nhưng cũng có giới hạn

MiG-25 không được thiết kế để không chiến tầm gần, thiếu khả năng cơ động và hệ thống điện tử lạc hậu. Điều này được hé lộ rõ ràng sau vụ đào tẩu năm 1976 của phi công Viktor Belenko sang Nhật, mang theo một chiếc MiG-25. Các chuyên gia Mỹ sau đó phát hiện nhiều giới hạn trong thiết kế, trái ngược với những lo ngại ban đầu.

Tuy nhiên, MiG-25 vẫn để lại ảnh hưởng rõ rệt:

• Trở thành động lực để Mỹ phát triển F-15 Eagle, một mẫu tiêm kích chiếm ưu thế trên không.
• Đặt nền móng cho sự ra đời của MiG-31 Foxhound – một máy bay đánh chặn có khả năng vượt trội hơn và đến nay vẫn còn hoạt động.
• Là biểu tượng của thời kỳ chiến tranh chiến lược không đối xứng, nơi tốc độ và trần bay trở thành ưu tiên số một.

Hiện nay, MiG-25 gần như đã nghỉ hưu, chỉ còn một số ít phục vụ mục đích huấn luyện và thử nghiệm tại Nga và vài quốc gia khác như Syria, Algeria.

Dù không phải mẫu máy bay “toàn năng”, MiG-25 vẫn là một biểu tượng không thể thay thế trong lịch sử hàng không quân sự. Nó đại diện cho một tư duy thiết kế cực đoan, ưu tiên tốc độ và khả năng đánh chặn chiến lược – điều từng khiến cả thế giới phải nhìn lên khi nó xuất hiện giữa bầu trời xanh.