Mâm ngũ quả: Biểu tượng tâm linh trong phong tục Tết

Cập nhật: 10:09 | 22/01/2025 Theo dõi KTCK trên

Mâm ngũ quả đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong mỗi ngôi nhà người Việt trong dịp Tết. Mỗi loại quả không chỉ là thức phẩm mà còn mang theo những ý nghĩa tâm linh, đầy đủ ước nguyện cho một năm mới bình an, thịnh vượng. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu ý nghĩa và cách bày mâm ngũ quả đẹp theo truyền thống từng vùng miền.

Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết vừa đẹp mắt lại ý nghĩa

Mâm ngũ quả: Biểu tượng tâm linh trong phong tục Tết

Từ ngàn đời nay, mâm ngũ quả đã trở thành phần không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên mỗi dịp Tết đến xuân về. Theo quan niệm truyền thống, "ngũ quả" tương trưng cho ngũ phúc: Phúc lộc, thọ, khang ninh, du hà, và phúc tài. Sự hiện diện của 5 loại quả mang ý nghĩa như lời cầu chúc đầu năm, gửi gắm những mong mướn cho gia đình và bản thân trong năm mới.

Truyền thuyết phương Đông tin rằng, sự hài hòa giữa ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) chính là nàng thốt của vũ trụ. Các loại quả trên mâm ngũ quả được bày biện sao cho tái hiện được sự cân bằng này.

Sự khác biệt trong cách bày mâm ngũ quả theo vùng miền

Mỗi vùng miền đều có những phong tục riêng đối với mâm ngũ quả, phản ánh nền văn hóa đa dạng của đất nước.

Miền Bắc

Người miền Bắc thường bảo toàn được tính đối xứng và hài hòa trong cách bày mâm ngũ quả. Các loại quả như chuối xanh, bưởi đạo, cam, quýt và đu đủ được chọn vì vừa mang ý nghĩa tâm linh, vừa có màu sắc hài hòa.

Miền Trung

Người miền Trung không quá khắt khe trong việc chọn lựa loại quả, bởi địa hình và khí hậu khiến nông sản không phải lúc nào cũng dồi dào. Miễn sao mâm ngũ quả có đủ ngũ hành và mang tâm ngũ ngày Tết.

Miền Nam

Người miền Nam có cách chọn lựa rất đồng bộ theo phong thủy, với các loại quả mang tâm ngôn như mãng cầu, dừa, đừu, xoài (đọc là "Cầu dừa đủ xài" – nghĩa là mong đủ đủ cho năm mới). Đặc biệt, chuối đặc trưng miền Bắc lại hiếm khi xuất hiện trên mâm miền Nam vì kiệng quan niệm "trãi đất."

Xu hướng Tết 2025

Hiện nay, các loại trái cây trên mâm ngũ quả đã trở nên phong phú nhờ sự pha trộn giữa nông sản trong nước và nhập khẩu. Tại các chợ đầu mối như chợ Đà Lạt, Thủ Đức, hay các hệ thống siêu thị lớn, người tiêu dùng dễ dàng tìm thấy các loại trái cây đẹp, đảm bảo chất lượng.

Năm 2025, xu hướng bày mâm ngũ quả theo phong thủy sẽ tiếp tục lên ngôi. Các loại quả độc lạ như phật thủ, bưởi da xanh tạo hình, hay dừa khắc chữ phong thủy sẽ được nhiều gia đình lựa chọn.

Mâm ngũ quả không chỉ là nghi lễ truyền thống mà còn là cách người Việt gửi gắm lòng thành kính đến tổ tiên và niềm hy vọng cho một năm mới tươi đẹp. Dù được bày biện theo phong tục miền nào, mâm ngũ quả vẫn giữ vai trò kết nối văn hóa gia đình và tâm linh dân tộc.