Loại trái cây giàu vitamin C, ăn sai cách có thể khiến gan, thận "kêu cứu"

Bưởi: Loại quả giàu dinh dưỡng nhưng tiềm ẩn rủi ro

Bưởi từ lâu đã là loại trái cây quen thuộc trong bữa ăn của người Việt. Với vị chua ngọt dễ ăn và giàu vitamin C, bưởi thường được dùng để tráng miệng, làm nước ép hay chế biến món ăn. Một quả bưởi có thể cung cấp lượng vitamin C bằng gần một nửa nhu cầu hằng ngày giúp tăng sức đề kháng, thanh nhiệt, làm đẹp da và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Ngoài vitamin C, bưởi còn chứa chất xơ, kali, flavonoid và nhiều hợp chất chống oxy hóa. Nhờ vậy, bưởi được coi là "người bạn" của hệ tim mạch giúp giảm cholesterol xấu, cải thiện huyết áp và phòng ngừa một số bệnh chuyển hóa.

Tuy nhiên, ít người biết rằng, bưởi có thể trở thành tác nhân gây hại cho gan và thận nếu ăn sai cách, đặc biệt là khi kết hợp cùng thuốc. Nguyên nhân nằm ở các hợp chất tự nhiên trong bưởi như furanocoumarin, naringin và bergamottin và vốn có khả năng ức chế enzym CYP3A4 trong gan và ruột. Đây là loại enzym quan trọng giúp cơ thể phân giải và đào thải thuốc. Khi enzym này bị chặn lại, thuốc không được chuyển hóa bình thường mà tích tụ trong máu, dẫn đến tăng tác dụng phụ, thậm chí ngộ độc.

Những loại thuốc "xung khắc" với bưởi

Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), hiện có hơn 80 loại thuốc có thể bị ảnh hưởng bởi bưởi. Trong đó, nhiều loại phổ biến được dùng để điều trị tim mạch, huyết áp, mỡ máu hoặc dị ứng. Một số nhóm thuốc tiêu biểu cần lưu ý gồm:

Thuốc hạ huyết áp: Bưởi làm tăng nồng độ thuốc chẹn kênh canxi (như nifedipine, verapamil), dẫn đến tụt huyết áp đột ngột, chóng mặt, đau thắt ngực, thậm chí đột quỵ.

Thuốc hạ mỡ máu: Khi ăn bưởi cùng statin (như simvastatin, atorvastatin), nguy cơ tổn thương gan, đau cơ và suy thận cấp tăng cao.

Thuốc ngủ và an thần: Bưởi khiến quá trình chuyển hóa thuốc chậm lại, làm tác dụng kéo dài, gây buồn ngủ, giảm tập trung, choáng váng.

Thuốc chống dị ứng: Nếu dùng cùng thuốc terfenadine, bưởi có thể làm tăng nguy cơ hồi hộp, rối loạn nhịp tim.

Theo các nghiên cứu của Harvard Health Publishing và Healthline, chỉ một ly nước ép bưởi (250 ml) cũng có thể thay đổi đáng kể nồng độ thuốc trong máu. Do đó, bác sĩ khuyến cáo người bệnh nên tránh ăn bưởi ít nhất 3 ngày trước và 6 giờ sau khi uống thuốc.

Với những trường hợp cần duy trì thuốc lâu dài, nếu muốn bổ sung bưởi, người bệnh nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để điều chỉnh liều lượng.

Ăn bưởi đúng cách để tận dụng lợi ích

Bưởi vẫn là một trong những loại trái cây lành mạnh và giàu giá trị dinh dưỡng nếu được sử dụng hợp lý. Đối với người khỏe mạnh, ăn bưởi ở mức vừa phải (mỗi ngày khoảng 1–2 múi hoặc nửa quả) mang lại nhiều lợi ích như:

Tăng cường miễn dịch: Vitamin C và chất chống oxy hóa trong bưởi giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus.

Giúp giảm cân: Bưởi ít calo, giàu chất xơ, tạo cảm giác no lâu, hỗ trợ người muốn kiểm soát cân nặng.

Tốt cho tim mạch: Flavonoid trong bưởi có tác dụng giảm cholesterol LDL, hạ huyết áp.

Cải thiện tiêu hóa: Chất xơ trong bưởi kích thích nhu động ruột, ngăn ngừa táo bón.

Tuy nhiên, với những người cao tuổi, bệnh nhân tim mạch, người đang dùng thuốc huyết áp hoặc hạ mỡ máu, việc ăn bưởi cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh "lợi bất cập hại".

Một số lưu ý khi ăn bưởi: Không ăn hoặc uống nước ép bưởi ngay trước và sau khi uống thuốc; Tránh ăn bưởi khi bụng đói, vì tính axit có thể gây kích ứng dạ dày; Với trẻ nhỏ và người già, chỉ nên ăn lượng nhỏ, theo dõi phản ứng cơ thể.