Làm gì khi thị trường tài chính toàn cầu rung lắc?

Thị trường tài chính luôn có chu kỳ lên xuống, và trong những giai đoạn biến động mạnh, nhà đầu tư cá nhân thường là đối tượng dễ tổn thương nhất. Không có hệ thống phân tích chuyên sâu như tổ chức, cũng không đủ "lạnh đầu" như các nhà đầu tư chuyên nghiệp, rất nhiều người hoảng loạn khi giá cổ phiếu lao dốc, tài khoản “bốc hơi” chỉ sau một đêm.

Vậy làm thế nào để sống sót – và thậm chí tận dụng được những giai đoạn đó? Dưới đây là những kinh nghiệm giúp nhà đầu tư cá nhân bình tĩnh, tỉnh táo và hiệu quả hơn khi thị trường bất ngờ “nổi sóng”.

Không hành động vội vàng khi thị trường đỏ lửa

Bản năng của nhiều người là hành động ngay khi thấy lỗ. Nhưng trong đầu tư, cảm xúc thường là kẻ thù lớn nhất. Khi bảng điện ngập trong sắc đỏ, việc bán tháo theo đám đông chỉ khiến bạn “chốt lỗ” ở đáy. Những quyết định đưa ra trong hoảng loạn thường không dựa trên phân tích mà là phản xạ sinh tồn – điều này đi ngược lại nguyên tắc đầu tư dài hạn.

Thay vào đó, hãy nhìn lại lý do bạn mua cổ phiếu đó: Doanh nghiệp có nền tảng cơ bản tốt không? Hoạt động kinh doanh có ổn định không? Nếu câu trả lời là có, thì việc nắm giữ – hoặc thậm chí mua thêm khi giá về vùng hấp dẫn – có thể là chiến lược khôn ngoan. Trong những thời điểm rối ren, sự bình tĩnh là một lợi thế cạnh tranh không thể sao chép.

Rà soát lại danh mục đầu tư – đừng để danh mục quyết định thay cảm xúc của bạn

Một danh mục đầu tư bền vững không chỉ được xây dựng trong ngày thị trường tăng điểm, mà còn cần được duy trì và kiểm soát tốt trong giai đoạn bất ổn. Nhà đầu tư cá nhân thường có xu hướng ôm quá nhiều cổ phiếu, nhiều ngành, trong đó không ít mã “mua vì bạn bè rỉ tai” hoặc “thấy người ta lãi thì mua theo”.

Khi thị trường biến động, đó là lúc bạn cần ngồi lại với danh mục của mình. Loại bỏ những cổ phiếu không rõ tiềm năng tăng trưởng, hoặc có mức rủi ro cao (vay nợ lớn, biên lợi nhuận giảm mạnh, phụ thuộc vào xuất khẩu hay nguyên liệu nhập khẩu…). Ưu tiên giữ lại các doanh nghiệp có dòng tiền ổn định, lợi thế cạnh tranh dài hạn, và đặc biệt là minh bạch trong thông tin tài chính. Việc cắt giảm rủi ro từ danh mục chính là cách chủ động bảo vệ tài sản, chứ không phải đợi thị trường làm điều đó thay bạn.

Chuẩn bị tiền mặt – vì cơ hội không gõ cửa hai lần

Một trong những điều ít ai nói nhưng các nhà đầu tư tổ chức luôn làm: giữ lại một phần tiền mặt trong danh mục để chờ cơ hội. Trong giai đoạn thị trường giảm sâu, nhiều cổ phiếu tốt bị bán tháo theo đà chung. Đây chính là thời điểm mà các nhà đầu tư kỳ cựu bắt đầu hành động.

Tuy nhiên, không phải cổ phiếu nào giảm giá cũng là cơ hội. Bạn cần lọc ra những doanh nghiệp bị bán vì tâm lý thị trường, chứ không phải vì bản thân doanh nghiệp gặp vấn đề. Tập trung vào những công ty có lợi nhuận đều đặn, ít nợ vay, và hoạt động kinh doanh ít phụ thuộc vào các biến số khó kiểm soát như tỷ giá, giá hàng hóa, lãi suất quốc tế… Có như vậy, khoản tiền mặt bạn giữ lại mới thực sự phát huy giá trị – thay vì chỉ “chờ mãi mà không biết mua gì”.

Tập thói quen lọc nhiễu thông tin – ít nhưng chất lượng

Mỗi lần thị trường rung lắc, làn sóng thông tin tiêu cực lại tràn ngập: “khủng hoảng kinh tế toàn cầu”, “vỡ bong bóng chứng khoán”, “thị trường sụp đổ”… Những dòng tiêu đề này có thể làm bạn mất ngủ. Nhưng hãy nhớ rằng, tin tức giật gân là một phần của thị trường, không phải toàn bộ sự thật.

Lúc này, điều quan trọng nhất là bạn cần có thói quen chọn lọc nguồn tin. Đừng đọc mọi thứ – hãy chọn những báo cáo, bản tin hoặc quan điểm phân tích từ các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư uy tín. Ngoài ra, hãy học cách kiểm tra chéo: cùng một thông tin, nhưng góc nhìn từ ba nguồn khác nhau sẽ giúp bạn đánh giá tốt hơn tác động thực sự của nó.

Sự sáng suốt trong tiếp nhận thông tin sẽ giúp bạn tách biệt giữa diễn biến tâm lý thị trường và bản chất doanh nghiệp, từ đó ra quyết định sáng suốt hơn.

Thị trường luôn biến động – bạn chỉ cần sẵn sàng

Không có thị trường nào đi lên mãi, cũng như không có cú giảm nào kéo dài mãi mãi. Điều khác biệt giữa một nhà đầu tư thành công và người thua lỗ không nằm ở việc ai đoán đúng thị trường, mà ở chỗ ai có kỷ luật và tâm lý ổn định hơn.

Tâm thế đầu tư dài hạn, hiểu rõ mình đang nắm giữ gì, biết chờ đợi đúng thời điểm và không bị chi phối bởi cảm xúc – đó là những điều tưởng như đơn giản nhưng lại khó nhất trong đầu tư. Nếu bạn xây dựng được những nguyên tắc này, mọi sóng gió thị trường sẽ chỉ là thử thách nhỏ trên con đường hướng đến thành công bền vững.