Không ồn ào nhưng hiệu quả, nông dân Nghệ An âm thầm xây mô hình đặc biệt, đưa thứ "tinh túy" vươn xa từ vùng trũng, ai nấy đều có thu nhập cao
Nông dân Nghệ An gắn kết, xây dựng sản phẩm OCOP 3 sao mang hương vị đặc trưng núi rừng ra thị trường rộng lớn.
Tổ hợp tác từ những đam mê nuôi ong của nông dân
Xã Nghĩa Đồng (Nghệ An) là địa phương miền núi có hệ sinh thái đa dạng, nhiều loại cây và hoa tự nhiên, điều kiện lý tưởng để phát triển nghề nuôi ong lấy mật. Dù có truyền thống từ nhiều năm nay, song thời kỳ đầu nghề này chủ yếu phát triển tự phát, sản phẩm làm ra chỉ phục vụ nhu cầu tại chỗ.
Nhằm phát huy tiềm năng đặc sản địa phương, từ năm 2022, Nghĩa Đồng lựa chọn mật ong làm sản phẩm chủ lực trong chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Trên cơ sở đó, tổ hợp tác sản xuất mật ong xã Nghĩa Đồng được thành lập với 17 hộ nuôi ong tham gia, tổng đàn lên tới 336 tổ. Đến nay, tổ đã phát triển lên 26 thành viên, quy mô mở rộng tới 525 đàn ong.
Người nuôi ong chủ yếu tận dụng diện tích vườn nhà, chăm sóc đàn ong bằng phương pháp tự nhiên, kết hợp nguồn hoa dồi dào từ rừng, cây ăn quả (cam, nhãn, vải), cây công nghiệp (cao su, cà phê)... Nhờ vậy, mật ong Nghĩa Đồng có vị đậm, thơm tự nhiên, chất lượng tốt, dễ bảo quản và được thị trường ưa chuộng.
Ông Nguyễn Văn Tiến – Tổ trưởng tổ hợp tác cho biết, nghề nuôi ong không quá vất vả nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ, am hiểu tập tính và chu kỳ sinh trưởng của ong. Người nuôi phải nắm rõ thời điểm cho ăn, thu hoạch mật, phòng bệnh và vệ sinh khu vực đặt tổ. “Ong rất nhạy cảm với môi trường. Xung quanh tổ phải sạch thì mới cho ra nguồn mật sạch”, ông Tiến chia sẻ.
Mỗi năm, người nuôi chỉ quay mật trong khoảng 3-4 tháng (từ tháng 3 đến tháng 6), lấy tối đa 4 vòng mật. Phần còn lại được để dành cho ong duy trì đàn trong những tháng khan hiếm thức ăn tự nhiên.
Tổ hợp tác được chia làm 3 nhóm theo cụm dân cư để thuận tiện hỗ trợ lẫn nhau. Các hộ nuôi quy mô lớn như gia đình ông Tiến (100 đàn ong), ông Nguyễn Trọng Tú (xóm 7), bà Nguyễn Thị Hương (xóm 7)... thu về hàng trăm lít mật mỗi năm. Riêng ông Tiến, năm 2025 thu hơn 400 chai mật (khoảng 300 lít), trừ chi phí lãi khoảng 100 triệu đồng. Còn bà Hương chủ yếu bán ong giống với giá 200.000 đồng/cầu, mỗi năm thu về khoảng 80 triệu đồng.
OCOP 3 sao, thị trường rộng mở cho nông sản miền núi
Với sự hướng dẫn của chính quyền và các cơ quan chuyên môn, tổ hợp tác đã xây dựng được quy trình nuôi ong và chế biến mật đạt tiêu chuẩn OCOP. Bao bì, nhãn mác được thiết kế chuyên nghiệp, chất lượng sản phẩm được kiểm định và chứng nhận, giúp mật ong Nghĩa Đồng đạt chuẩn OCOP 3 sao.
Mỗi chai mật (500ml) hiện có giá từ 150.000–180.000 đồng, thời gian bảo quản lên tới 2 năm. Mật càng để lâu càng đậm màu, đậm vị. Sản phẩm được tiêu thụ qua nhiều kênh: khách lẻ tại địa phương, mạng xã hội (Facebook, Zalo), giới thiệu từ con cháu đi làm ăn xa hoặc gửi theo xe khách đến các tỉnh thành khác.
Từ chỗ tự phát, nhỏ lẻ, người nông dân Nghĩa Đồng đã biết kết nối, chia sẻ kinh nghiệm, tham gia các buổi tập huấn kỹ thuật để cải thiện giống, nâng cao chất lượng mật và bảo vệ đàn ong trước các biến động thời tiết. Đây chính là bước chuyển từ nông nghiệp sinh kế sang nông nghiệp hàng hóa gắn với xây dựng thương hiệu.
Sự thành công của mô hình nuôi ong lấy mật tại Nghĩa Đồng là minh chứng cho hiệu quả của chương trình OCOP khi phát huy lợi thế bản địa, gắn nông dân với thị trường, giúp tăng thu nhập và ổn định đời sống.