Không chỉ 4-5 doanh nghiệp, Chính phủ muốn càng nhiều “đại gia” đăng ký làm đường sắt cao tốc Bắc-Nam càng tốt

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi), trong đó bổ sung nhiều chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển ngành đường sắt và khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư, cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Theo Nghị quyết kỳ họp 9, Quốc hội đã trao quyền cho Chính phủ được chủ động lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư phù hợp cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam. Ngoài phương án đầu tư công, hai hình thức mới được bổ sung là: đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), cho phép hợp tác có thời hạn giữa Nhà nước và doanh nghiệp qua hợp đồng dự án; và hình thức đầu tư kinh doanh, trong đó doanh nghiệp tự bỏ vốn để xây dựng, khai thác và thu lợi nhuận.

Đã có 4 - 5 doanh nghiệp đề xuất làm dự án

Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình cho biết, kể từ sau khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam, đặc biệt là sau khi Bộ Chính trị và Quốc hội ban hành các nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế tư nhân, đã có 4-5 doanh nghiệp tư nhân gửi văn bản đề xuất đến Chính phủ, bày tỏ mong muốn được tham gia thực hiện dự án quy mô lớn này.

Phó Thủ tướng đánh giá cao sự chủ động và tinh thần tiên phong của khối doanh nghiệp tư nhân, đồng thời nhấn mạnh đây là tín hiệu tích cực, phản ánh sự chuyển động mạnh mẽ của kinh tế tư nhân trong việc tham gia các công trình hạ tầng trọng điểm quốc gia.

“Tôi tin chắc con số này sẽ còn tăng lên trong thời gian tới. Chính phủ hoan nghênh các đề xuất đó, càng có nhiều doanh nghiệp tư nhân tham gia càng tốt. Không chỉ 4 - 5 doanh nghiệp, nếu có 10, 15 hay 20 doanh nghiệp tư nhân đề xuất làm dự án đường sắt tốc độ cao thì còn tốt hơn nữa”, Phó thủ tướng bày tỏ.

Thực tế thời gian qua, nhiều công trình lớn như cao tốc, dự án năng lượng tái tạo, các cây cầu lớn, hầm xuyên núi… đã được doanh nghiệp tư nhân thực hiện rất tốt. Họ hoàn toàn có đủ năng lực để đảm đương các công trình tầm cỡ, trong đó có dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam.

Theo Phó Thủ tướng, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam là “cú hích” cho nền kinh tế. Do đó, yêu cầu đặt ra khi thực hiện tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam là phải hiện đại, tiệm cận tiêu chuẩn quốc tế. Quá trình thực hiện dự án phải chống được lãng phí, đội giá; chống được “lợi ích nhóm”, tiêu cực, “sân sau” và rút ngắn thời gian thi công, nhanh chóng đưa dự án vào hoạt động.

Phải làm chủ công nghệ, hình thành nền công nghiệp đường sắt

Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu kinh nghiệm qua hai dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) và Bến Thành - Suối Tiên (TPHCM).

Ông cho rằng, nếu bỏ ra hàng chục tỷ USD mà kết quả chỉ được một tuyến đường thì hiệu quả cũng rất hạn chế. Cái chúng ta cần không chỉ là tuyến đường phục vụ người dân, phục vụ phát triển kinh tế mà còn phải hình thành nền công nghiệp đường sắt; đào tạo được đội ngũ kỹ sư lành nghề, làm chủ công nghệ.

Đồng thời, qua dự án sẽ thúc đẩy hình thành chuỗi đô thị, trong đó mỗi ga là một trung tâm văn hóa, du lịch, công nghiệp, dịch vụ - tạo nên một hệ sinh thái phát triển toàn diện.

“Bỏ ra 60 - 70 tỷ USD mà hình thành được hệ sinh thái như vậy thì mới thực sự thành công. Còn nếu chỉ được một tuyến đường thôi là chưa đủ. Chúng ta không thể để tình trạng như hai tuyến đường sắt đô thị hiện nay, hỏng hóc nhỏ cũng phải phụ thuộc bên ngoài. Nếu làm theo cách cũ, doanh nghiệp Việt Nam mãi chỉ là nhà thầu phụ. Chúng ta phải thay đổi tư duy và cách làm để làm chủ tương lai”, ông phân tích.

Ông nêu rõ hướng đến mục tiêu như vậy, cần cách làm đúng, hướng đi hiệu quả. Giờ là lúc đánh giá xem mô hình nào là tốt nhất: Đầu tư công, công - tư kết hợp, hay hoàn toàn tư nhân. Chính phủ sẽ xem xét kỹ lưỡng, cụ thể.

Ông thông tin thêm, thời gian tới, Chính phủ sẽ xây dựng các tiêu chí rõ ràng và công khai trong việc lựa chọn các doanh nghiệp tư nhân làm đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam như: Năng lực tài chính; khả năng huy động vốn; kinh nghiệm thi công, trình độ công nghệ, thời gian thi công và các cam kết cụ thể. Tất cả những tiêu chí này sẽ do Hội đồng Nhà nước đánh giá, và được công bố công khai, minh bạch. Không có chuyện “dấm dúi” ông A, ông B nào cả.

Chính phủ kỳ vọng, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam sẽ không chỉ dừng lại ở một tuyến đường đơn lẻ, mà là khởi đầu cho sự hình thành một ngành công nghiệp đường sắt hiện đại, với hệ sinh thái đồng bộ, trải dài từ Bắc vào Nam, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Xa hơn, tầm nhìn chiến lược đặt ra là xây dựng năng lực để Việt Nam không chỉ làm chủ công nghệ đường sắt trong nước, mà còn đủ khả năng tham gia các dự án quốc tế, mang thương hiệu Việt ra thế giới.