Không cần chuồng, nông dân Hòa Bình làm giàu từ giống vật nuôi nghe tên như "vũ khí", cho thịt ngon, giá cao, bán không kịp hàng

Nuôi lợn bản địa giữa rừng – một cách làm khác biệt

Trang trại của ông Hà Văn Vững (một người nông dân ở Hòa Bình) nằm cách tỉnh lộ 433 khoảng 3km, tọa lạc trên một quả đồi dốc, biệt lập với khu dân cư. Bao quanh khu trang trại rộng 3ha là cây rừng tự nhiên, nguồn nước từ ruộng bùn, tạo điều kiện lý tưởng để ông phát triển đàn lợn theo hình thức bán hoang dã.

Loài lợn bản địa mà ông Vững chọn nuôi thường được người dân ví von gọi là “lợn tên lửa” – loài vật có khả năng tự tìm kiếm thức ăn rất tốt, khỏe mạnh và thích nghi với môi trường sống tự nhiên. Ông cho biết: “Giống lợn này phàm ăn, ăn tạp nên thức ăn rất dễ tìm như rau lang, rau muống, cây chuối hay cám nấu từ ngô, gạo”.

Chuồng trại được ông dựng từ tre, gỗ, mái lợp tôn nhẹ – đơn giản nhưng đủ vững chắc để che nắng mưa. Xung quanh đồi, ông đào hào để lợn không đi lạc, đồng thời bố trí một bãi ruộng có bùn để lợn đầm mình, một điều kiện bắt buộc với giống lợn này nếu muốn đảm bảo sức khỏe và phòng bệnh.

Mỗi ngày, ông chỉ cần gọi đàn ba lần vào sáng, trưa và chiều để cho ăn. Sau khi ăn, chúng lại lên rừng, xuống đầm, tự vận động và sinh hoạt. Ông Vững cho biết: “Trước đây nuôi nhốt phải 2 – 3 người chăm sóc, giờ chỉ cần một mình tôi lo cả đàn hơn 70 con”.

Từ con giống địa phương đến sản phẩm đặc sản

Trước đây, việc nuôi lợn chủ yếu phục vụ cho nhu cầu gia đình, đặc biệt trong các dịp lễ, Tết. Tuy nhiên, từ khi tham gia Hợp tác xã đa ngành nghề Tâm Cương Tân Minh, ông Vững đã chuyển hướng sang nuôi lợn như một sản phẩm hàng hóa. Ông chọn lọc giống lợn bản địa khỏe mạnh để nhân đàn, hướng tới tiêu chuẩn chăn nuôi đặc sản.

Hình thức bán hoang dã giúp đàn lợn phát triển tự nhiên, ít bệnh, ít tốn thức ăn công nghiệp. Quan trọng hơn, thịt lợn cho ra săn chắc, thơm ngon, được thị trường đánh giá cao. Giá lợn hơi ông bán luôn cao hơn giá thị trường, dao động trên 100.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm 120.000 đồng/kg, và “nhiều khi không có hàng để bán”.

Dù vậy, mô hình này cũng có những thách thức nhất định. Đàn lợn sống trong môi trường tự nhiên nên nhát người, khi bị bệnh rất khó phát hiện sớm và chăm sóc. Ông Vững đang tìm cách cải tiến bằng cách học kỹ thuật ủ men sống để bổ sung vào khẩu phần ăn, giúp tăng sức đề kháng tự nhiên và nâng cao hiệu quả chăm sóc.

Trong năm 2022, ông Vững đã xuất bán được 1,1 tấn lợn thịt, doanh thu khoảng 130 triệu đồng. Năm 2023, ông đã bán được hơn 1 tấn lợn hơi, dự kiến sẽ tăng mạnh vào năm 2025. Mô hình chăn nuôi này đang trở thành hướng phát triển ổn định cho hộ gia đình vùng cao có điều kiện tương tự.

Hiệu quả thực tế và bài học cho nông dân miền núi

Trong bối cảnh chăn nuôi lợn theo hướng công nghiệp gặp nhiều biến động giá và rủi ro dịch bệnh, hướng đi của ông Hà Văn Vững cho thấy một lối thoát khác – dựa trên sự hòa hợp với tự nhiên, khai thác lợi thế địa hình và giữ gìn giống bản địa quý hiếm.

Ngoài việc giảm chi phí và công chăm sóc, mô hình này còn phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại: ưu tiên sản phẩm sạch, nuôi tự nhiên và có thể truy xuất nguồn gốc. Đây là lợi thế lớn khi kết nối với thị trường đặc sản vùng cao hoặc chuỗi bán lẻ xanh, nhà hàng sinh thái.

Mô hình của ông Vững cho thấy nông dân miền núi hoàn toàn có thể thành công bằng cách làm khác biệt, tận dụng thế mạnh địa phương. Trong thời gian tới, nếu được hỗ trợ thêm về khoa học kỹ thuật, khâu tiêu thụ và xây dựng thương hiệu, mô hình này có thể nhân rộng tại các địa phương tương tự như Tân Pheo, Đà Bắc.