Hàng loạt vũ khí máy bay tiêm kích, tên lửa Patriot bị ngừng chuyển giao vì lý do cố hữu

Quyết định đình chỉ viện trợ vũ khí quy mô lớn

Ngày 1/7, Nhà Trắng chính thức thông báo tạm ngừng chuyển giao một loạt vũ khí và khí tài quân sự từng cam kết viện trợ cho Ukraine. Danh sách bao gồm nhiều hệ thống vũ khí chiến lược, như tên lửa phòng không Patriot, tên lửa không đối không AIM-120 AMRAAM, bom dẫn đường JDAM, tên lửa Hellfire, các thiết bị bay không người lái MQ-9 Reaper và ScanEagle.

Đây được coi là bước ngoặt lớn trong chính sách viện trợ quân sự của Washington dành cho Kiev kể từ khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát vào đầu năm 2022. Tuyên bố này đưa ra chỉ ít ngày sau khi Lầu Năm Góc hoàn tất quá trình rà soát kho dự trữ vũ khí và kết luận rằng một số chủng loại đang giảm sút nhanh chóng, tiệm cận ngưỡng an toàn tối thiểu.

“Quyết định dựa trên nguyên tắc đặt lợi ích an ninh quốc gia Mỹ lên trên hết,” phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly nhấn mạnh trong buổi họp báo. “Sức mạnh quân sự của Mỹ vẫn không phải bàn cãi – cứ hỏi Iran là rõ.”

Các loại vũ khí chiến lược bị đình chỉ

Theo Politico và một số nguồn tin giấu tên, loạt vũ khí bị đình chỉ lần này bao gồm:

• Tên lửa phòng không Patriot: Một trong những hệ thống đánh chặn hiện đại nhất thế giới, có khả năng tiêu diệt tên lửa đạn đạo, máy bay chiến đấu và thiết bị bay không người lái trong phạm vi trên 70 km. Ukraine sử dụng Patriot để bảo vệ các thành phố và cơ sở hạ tầng chiến lược trước các đợt tập kích tên lửa của Nga.
• Vũ khí trang bị cho F-16: Gồm tên lửa không đối không AIM-120 AMRAAM, bom dẫn đường JDAM và tên lửa chống radar AGM-88 HARM. Đây là những khí tài then chốt trong kế hoạch hiện đại hóa không quân Ukraine, giúp F-16 đạt khả năng tấn công chính xác tầm xa.
• Tên lửa chống tăng Hellfire: Loại tên lửa AGM-114 Hellfire tầm bắn hơn 8 km, thường được gắn trên trực thăng Apache và máy bay không người lái MQ-9 Reaper, chuyên dùng tiêu diệt xe bọc thép và công sự.
• Đạn pháo dẫn đường chính xác: Đạn tầm xa có hệ thống định vị GPS, phục vụ các cuộc tấn công chính xác bằng pháo binh và HIMARS.
• Thiết bị bay không người lái: Chủ lực là MQ-9 Reaper và ScanEagle, vừa trinh sát vừa tấn công mục tiêu.

Một quan chức Lầu Năm Góc cho biết, đợt rà soát do Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chính sách Elbridge Colby thực hiện đã cảnh báo tồn kho đạn pháo 155 mm và tên lửa phòng không đang giảm “nhanh hơn dự kiến,” cần nhiều tháng để khôi phục mức dự trữ.

Lý do và tác động chính sách

Trong hai năm rưỡi qua, Mỹ đã viện trợ hơn 66 tỷ USD vũ khí và trang thiết bị quân sự cho Ukraine. Tuy nhiên, thời gian gần đây, dấu hiệu Washington muốn giảm mức độ hỗ trợ đã xuất hiện rõ rệt.

Hồi tháng 2, cuộc tranh cãi căng thẳng giữa cựu Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã làm dấy lên lo ngại về sự bền vững của viện trợ. Sau đó, chính quyền Mỹ vài lần tạm dừng chuyển giao thiết bị quân sự trước khi chính thức tuyên bố đình chỉ hàng loạt loại vũ khí chiến lược.

Tại phiên điều trần trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cho biết Lầu Năm Góc đang tái cơ cấu ngân sách, cắt giảm các chương trình chi tiêu không ưu tiên để tập trung nguồn lực vào các mục tiêu chiến lược. Ông cũng nhấn mạnh châu Âu cần “chia sẻ gánh nặng phòng thủ nhiều hơn” thay vì dựa quá mức vào Mỹ.

Tháng trước, ông Hegseth bất ngờ vắng mặt tại cuộc họp nhóm điều phối viện trợ quân sự cho Ukraine – diễn đàn do chính Mỹ lập ra từ ba năm trước. Đây là lần đầu tiên một Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ không tham dự sự kiện, được xem là dấu hiệu rõ rệt cho thấy chính sách viện trợ vũ khí đang thay đổi.

Các chuyên gia quân sự dự đoán, Ukraine sẽ phải phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn hỗ trợ từ châu Âu và tự phát triển một số năng lực tác chiến để bù đắp. Tuy vậy, khả năng lấp đầy nhanh chóng những khoảng trống này được đánh giá là không dễ dàng.