Giữ gìn hương xưa vị cũ, nông dân Thanh Hóa trồng giống trái "đỏ chót" để dâng vua chúa, mùa thu hoạch bán được vài trăm triệu đồng

Giống bưởi đỏ đặc sản gắn với văn hóa và giá trị kinh tế

Nhắc đến vùng đất Luận Văn, Thọ Xuân (Thanh Hóa), nhiều người nghĩ ngay đến hình ảnh những vườn bưởi đỏ rực rỡ mỗi dịp cuối năm. Loại bưởi đặc sản từng được tuyển chọn để tiến vua này không chỉ gắn liền với nét đẹp văn hóa mà còn mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho hàng trăm nông dân địa phương.

Bưởi đỏ Luận Văn nổi tiếng nhờ lớp vỏ đỏ hồng đẹp mắt, múi đỏ cam mọng nước và hương thơm dịu nhẹ. Xưa kia, loại quả này được xem là biểu tượng của phú quý, cát tường và thường được dùng để dâng tiến vua chúa trong các dịp lễ Tết quan trọng. Đến nay, giá trị văn hóa ấy vẫn được gìn giữ, đồng thời phát triển thành lợi thế kinh tế khi nhu cầu tiêu thụ bưởi đỏ tăng cao, đặc biệt trong mùa Tết.

Mỗi dịp cuối năm, thương lái khắp nơi đổ về mua bưởi đỏ Luận Văn để phục vụ thị trường quà biếu và trang trí. Nhiều hộ nông dân đã chuyển từ trồng lúa hoặc chăn nuôi sang đầu tư vườn bưởi, thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi vụ.

Kỳ công chăm sóc để có trái bưởi chất lượng

Theo kinh nghiệm của các nhà vườn lâu năm, để trồng được cây bưởi đỏ đạt chất lượng cao, người trồng phải chú trọng từ khâu chọn giống đến kỹ thuật canh tác. Bưởi đỏ Luận Văn phù hợp với đất thịt pha cát, tơi xốp, giàu mùn và thoát nước tốt. Trước khi trồng, nông dân cần xới kỹ đất, bón lót phân chuồng hoai mục và phân lân, đồng thời duy trì độ pH từ 5,5–6,5 để cây sinh trưởng tốt.

Thông thường, cây bưởi sau ba năm mới bắt đầu cho thu bói, nhưng phải từ năm thứ năm trở đi mới cho năng suất ổn định. Cây ra hoa vào tháng Giêng – tháng Hai âm lịch. Thời điểm này quyết định sản lượng và chất lượng quả, nên người trồng phải thường xuyên cắt tỉa cành, tưới nước và bón phân cân đối.

Trong quá trình phát triển quả kéo dài 7–8 tháng, bưởi đỏ dễ bị sâu bệnh như rệp sáp, nấm mốc tấn công vỏ. Để đảm bảo mẫu mã đẹp, nhiều nhà vườn dùng túi chuyên dụng bao quả khi bưởi bắt đầu lớn. Đến khoảng tháng 11 âm lịch, quả chín đỏ từ ngoài vỏ đến múi, sẵn sàng thu hoạch phục vụ thị trường Tết.

Nông dân đổi đời nhờ bưởi đỏ tiến vua

Gia đình ông Đỗ Văn Thơ, một nông dân ở huyện Thọ Xuân, là minh chứng cho thành công từ trồng bưởi đỏ Luận Văn. Cách đây hơn 30 năm, ông nhận cây giống quý làm của hồi môn. Từ vài gốc ban đầu, ông Thơ phát triển thành vườn bưởi rộng 1 ha, mỗi năm thu về vài trăm triệu đồng.

Chia sẻ về vụ bưởi cuối năm 2024, ông Thơ cho biết: “Giá bán cho thương lái dao động 30.000–60.000 đồng/quả, tính ra cả vườn thu khoảng 250 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí, gia đình còn lãi khoảng 200 triệu.” Ngoài bán quả, ông còn chiết cành bán cây giống, thêm thu nhập khoảng 50 triệu đồng mỗi năm.

Cùng chung đam mê với bưởi đỏ tiến vua, ông Nguyễn Văn Tư, một nông dân khác trong vùng, cho biết: “Bưởi Luận Văn phải trồng ít nhất 5 năm mới cho quả ổn định, khi chín quả chuyển từ xanh sang đỏ cam, rất đẹp mắt. Dịp Tết luôn cháy hàng.”

Nhờ hiệu quả kinh tế rõ rệt, nhiều hộ gia đình tại Thọ Xuân đã chủ động mở rộng diện tích, đồng thời học hỏi kỹ thuật chăm sóc để duy trì năng suất cao.

Đa dạng hóa sản phẩm, nâng tầm giá trị

Không chỉ dừng ở bán trái tươi, nhiều nông dân còn phát triển thêm sản phẩm từ bưởi đỏ Luận Văn như tinh dầu vỏ bưởi, mứt bưởi, trà bưởi, góp phần nâng cao chuỗi giá trị. Một số hộ mạnh dạn đầu tư làm du lịch trải nghiệm vườn, đón khách tham quan và mua sản phẩm tại chỗ.

Nhờ vậy, cây bưởi đỏ không chỉ mang lại thu nhập ổn định mà còn góp phần gìn giữ văn hóa, tạo dựng thương hiệu sản phẩm nông sản đặc trưng của Thanh Hóa.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, việc nông dân kiên trì bảo tồn và phát triển giống bưởi “tiến vua” là hướng đi bền vững, vừa gìn giữ di sản, vừa nâng cao đời sống. Trong tương lai, địa phương sẽ tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng nhãn hiệu tập thể và quảng bá sản phẩm, giúp bưởi đỏ Luận Văn vươn xa hơn.