Giao thông Việt Nam sắp vào kỷ nguyên AI: Đèn đỏ biết “né” tắc đường, camera phát hiện tai nạn tức thì

Giao thông đô thị Việt Nam trong cuộc chuyển mình số hóa

Giao thông luôn là một trong những thách thức phát triển lớn tại các đô thị của Việt Nam, nơi mật độ phương tiện dày đặc, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và hệ thống quản lý còn rời rạc. Tuy nhiên, bước tiến về công nghệ đang mở ra một chương mới: từ mạng 5G tốc độ cao đến Internet vạn vật (IoT) kết nối đa thiết bị, những yếu tố tưởng chừng vô hình này đang trở thành nền tảng cho hệ sinh thái giao thông thông minh.

Mạng 5G với độ trễ thấp dưới 1 mili-giây, khả năng truyền dữ liệu cực lớn và kết nối đồng thời hàng triệu thiết bị giúp biến các thành phần vốn dĩ tách biệt như xe cộ, đèn tín hiệu, cảm biến, camera thành một mạng lưới có khả năng “giao tiếp” và phối hợp theo thời gian thực. Khi kết hợp với IoT, giao thông không còn vận hành theo lối tuyến tính mà trở thành một hệ thống linh hoạt, phản ứng nhanh và được định hướng bằng dữ liệu.

Từ thí điểm tới triển khai thực tế tại các thành phố lớn

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, đến cuối năm 2024, mạng 5G của Viettel đã phủ sóng toàn bộ 63 tỉnh, thành phố. Đặc biệt, các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng đã đi đầu trong thử nghiệm và ứng dụng mô hình giao thông thông minh (ITS).

Tại Hà Nội, trung tâm điều hành giao thông thông minh hiện đang sử dụng hệ thống camera tích hợp trí tuệ nhân tạo và cảm biến để theo dõi toàn bộ các tuyến đường chính. Các cảnh báo về ùn tắc, tai nạn được phát hiện sớm và hệ thống đèn tín hiệu được điều chỉnh linh hoạt theo thời gian thực, giúp cải thiện lưu lượng và giảm tình trạng tắc nghẽn.

TP.HCM là nơi đã triển khai hệ thống thu phí không dừng (ETC) tại hầu hết các trạm BOT, với công nghệ RFID kết nối trực tiếp tới trung tâm dữ liệu, rút ngắn thời gian chờ từ 4 phút xuống còn dưới 30 giây mỗi xe. Sự chuyển đổi này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn giảm lượng khí thải do dừng chờ.

Đà Nẵng lại nổi bật với hệ thống phân tích lưu lượng phương tiện bằng AI, cho phép điều chỉnh linh hoạt giao thông vào giờ cao điểm. Thành phố này cũng đang đi đầu trong việc tích hợp dữ liệu giao thông vào hệ thống điều hành đô thị thông minh, nơi kết nối giữa các lĩnh vực từ giao thông, y tế, môi trường đến dịch vụ công.

Triển vọng tăng trưởng và thách thức cần giải quyết

Theo dữ liệu từ Statista, thị trường IoT tại Việt Nam đạt khoảng 6 tỷ USD năm 2023, riêng lĩnh vực ô tô đã chiếm tới 2 tỷ USD. Dự báo đến năm 2028, con số này sẽ tăng hơn gấp đôi, đạt mức 13 tỷ USD, tương ứng với tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 16%/năm.

Đặt mục tiêu đầy tham vọng: phủ sóng 5G tới 99% dân số và đạt 90 triệu thuê bao vào năm 2030. Với nền tảng này, hàng loạt ứng dụng sẽ trở nên phổ biến hơn như: xe tự hành, giám sát hành vi vi phạm qua AI, bãi đỗ xe thông minh và cảnh báo nguy cơ va chạm theo thời gian thực.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, Việt Nam cũng đang đối mặt với không ít thách thức:

• Chi phí đầu tư cao: Việc triển khai hạ tầng 5G và mạng lưới cảm biến đòi hỏi nguồn vốn lớn, đặc biệt tại các khu vực chưa có nền tảng số hóa sẵn.
• Thiếu hụt nhân lực công nghệ: Nhu cầu về kỹ sư AI, lập trình viên IoT và chuyên gia dữ liệu vượt quá khả năng đào tạo hiện tại.
• Khung pháp lý còn chưa hoàn thiện: Các vấn đề về bảo mật, quyền riêng tư, khai thác và lưu trữ dữ liệu giám sát vẫn chưa được điều chỉnh đầy đủ.

Trước thực tế này, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về giao thông thông minh, trong đó ưu tiên hình thức hợp tác công – tư, khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng và đào tạo nhân lực chuyên ngành công nghệ giao thông.