Giá than toàn cầu thấp nhất trong bốn năm, nguy cơ thiếu hụt nguồn cung trong tương lai

Cập nhật: 16:31 | 03/03/2025 Theo dõi KTCK trên

Giá than toàn cầu đang ở mức thấp nhất trong bốn năm qua, nhưng tình trạng đầu tư suy giảm có thể dẫn đến thiếu hụt nguồn cung trong tương lai. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ vẫn cao, đặc biệt tại các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và Ấn Độ.

Giá than xuống mức thấp nhất từ năm 2021

Giá than nhiệt của Australia, vốn được xem là chuẩn mực cho thị trường châu Á, hiện dao động quanh mức 100 USD/tấn. Lần gần nhất giá than xuống thấp như vậy là vào tháng 5/2021, trước cuộc khủng hoảng năng lượng do xung đột Nga-Ukraine gây ra.

Giá than toàn cầu thấp nhất trong bốn năm, nguy cơ thiếu hụt nguồn cung trong tương lai

Nếu tình trạng thiếu hụt nguồn cung kéo dài, nó có thể "phá hủy nhu cầu" tại các thị trường nhạy cảm về giá

Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm này là do mùa đông không lạnh và tình trạng dư cung than toàn cầu. Tuy nhiên, mức giá thấp này có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, khi nguồn cung dần thắt chặt do đầu tư vào các dự án than mới giảm mạnh.

Đầu tư suy giảm, nguồn cung bị đe dọa

Nhiều ngân hàng và cổ đông hiện nay né tránh tài trợ cho các dự án than đá do lo ngại về rủi ro tài chính và các vấn đề môi trường. Ngay cả khi giá than tăng vọt vào năm 2022 sau cuộc xung đột Ukraine-Nga, việc đầu tư vào các mỏ than mới vẫn không được thúc đẩy.

Ông Steve Hulton, chuyên gia thị trường than tại công ty Rystad Energy, cho biết các công ty than đang chọn mua lại công suất hiện có thay vì đầu tư vào mỏ mới. Điều này khiến nguồn cung than trong dài hạn trở nên bất ổn.

Trên toàn cầu, các dự án khai thác than mới có thể cung cấp 1,8 tỷ tấn than nhiệt mỗi năm, nhưng 76% trong số đó tập trung ở Trung Quốc và Ấn Độ. Trong số 70 quốc gia được tổ chức Global Energy Monitor theo dõi, chỉ có 10 quốc gia có kế hoạch tăng sản lượng hơn 10 triệu tấn mỗi năm.

Theo nhà phân tích Rory Simington của Wood Mackenzie, nếu tình trạng thiếu hụt nguồn cung kéo dài, nó có thể "phá hủy nhu cầu" tại các thị trường nhạy cảm về giá, nhưng viễn cảnh này vẫn chưa chắc chắn.

Nhu cầu than vẫn tăng, năng lượng xanh chưa đủ thay thế

Mặc dù các chính sách năng lượng xanh đang dần thay thế nhiên liệu hóa thạch, nhưng mức độ giảm tiêu thụ than vẫn chưa đáng kể. Nhu cầu than của Ấn Độ dự kiến sẽ đạt 1,5 tỷ tấn vào tháng 3/2030, tương đương mức tăng trung bình 3% mỗi năm.

Bên cạnh đó, các quốc gia phát triển cũng đang phải tăng cường sử dụng than để đáp ứng nhu cầu năng lượng từ lĩnh vực Trí tuệ Nhân tạo (AI) và điện toán đám mây. Mỹ và Nhật Bản đã kéo dài thời gian hoạt động của các nhà máy nhiệt điện dự kiến đóng cửa, trong khi Đức phải khởi động lại nhiều nhà máy than do quá trình phát triển điện khí mất nhiều thời gian hơn dự kiến.

Dự báo triển vọng thị trường than toàn cầu

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu than toàn cầu vẫn có xu hướng tăng trong những năm tới. Trong báo cáo tháng 12/2024, IEA đã điều chỉnh dự báo, cho rằng nhu cầu than toàn cầu sẽ tăng 1% đến năm 2027.

Riêng tại Trung Quốc, quốc gia tiêu thụ than lớn nhất thế giới, IEA dự báo nhu cầu than sẽ tăng 1,3% đến năm 2027, thay vì đạt đỉnh vào năm 2023 như dự báo trước đó.

Việc giá than duy trì ở mức thấp trong ngắn hạn có thể là cơ hội để các nhà nhập khẩu tích trữ. Tuy nhiên, với tình trạng đầu tư suy giảm và nhu cầu vẫn cao, thị trường than có thể đối mặt với sự tái cân bằng mạnh mẽ trong trung và dài hạn, đẩy giá than lên cao hơn trong tương lai.