Điều đặc biệt có thể bạn chưa biết về ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10/3 Âm lịch

Nguồn gốc ngày Giỗ Tổ Hùng Vương
Ngày 10/3 Âm lịch là dịp lễ quốc gia quan trọng, được xem như ngày Quốc giỗ, để tưởng nhớ các vị vua Hùng – những người đã đặt nền móng đầu tiên cho nước Văn Lang, nhà nước sơ khai của người Việt cổ. Nhưng thực chất, ngày này gắn liền với lễ giỗ của vị vua nào trong 18 đời vua Hùng vẫn còn là vấn đề chưa thống nhất giữa các nhà sử học.

Theo truyền thuyết, Kinh Dương Vương là người khởi đầu cho dòng dõi Hùng Vương, sinh ra Lạc Long Quân – sau này kết duyên với Âu Cơ và sinh ra trăm người con. Một người trong số đó lên ngôi, xưng là Hùng Vương, các đời sau vẫn giữ danh xưng như vậy. Vậy lễ giỗ 10/3 là của Hùng Vương đầu tiên, hay vị cuối cùng?

Tấm bia “Hùng Vương từ khảo” được lập vào năm Bảo Đại thứ 15 (1940), hiện vẫn được đặt tại Đền Thượng trên núi Nghĩa Lĩnh, cho biết ngày 10/3 là “ngày quốc tế” – tức ngày cả nước tưởng niệm – còn ngày giỗ thực tế là 11/3 Âm lịch, gắn với Hùng Vương đời thứ 18. Tư liệu này cho thấy có thể chúng ta đang tưởng nhớ vị vua Hùng cuối cùng – Hùng Duệ Vương.

Tuy nhiên, quan điểm khác cho rằng việc chọn 10/3 mang tính biểu tượng, đại diện cho lòng biết ơn tập thể đối với tất cả các vị vua Hùng, chứ không gắn với cá nhân một vị vua cụ thể nào. Sự kiện này được duy trì từ hàng nghìn năm trước, minh chứng là cột đá thề dựng từ thời An Dương Vương tại Nghĩa Lĩnh, khẳng định trách nhiệm giữ gìn non sông mà các vua Hùng để lại.

18 đời vua Hùng – dấu ấn lịch sử ngàn năm
Theo nhiều tài liệu như Đại Việt sử lược, triều đại Hùng Vương kéo dài hàng nghìn năm với 18 đời vua. Mỗi vị vua đều có công lao riêng trong việc thiết lập, mở mang và bảo vệ quốc gia Văn Lang. Từ Kinh Dương Vương (2919 TCN) – người khai sáng đến Hùng Duệ Vương (258 TCN), mỗi triều đại đều gắn với các giai đoạn phát triển văn hóa, kinh tế và tổ chức xã hội độc đáo.

Các vị vua nổi bật có thể kể đến như Lạc Long Quân – người tạo nên nền tảng dân tộc Việt từ huyền thoại trăm trứng; Hùng Quốc Vương – người đưa đất nước vào thời kỳ ổn định; hay Hùng Duệ Vương – người đối diện với sự xâm lăng của Thục Phán, kết thúc triều đại Hùng Vương.

Dù không xác định rõ là giỗ của vị vua nào, Giỗ Tổ Hùng Vương vẫn luôn mang ý nghĩa thiêng liêng: tri ân tổ tiên và khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Đây là dịp để người dân cả nước cùng hướng về cội nguồn, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, nhất là với thế hệ trẻ.

Lễ hội Đền Hùng diễn ra tại Phú Thọ hàng năm quy tụ hàng triệu lượt người hành hương, không chỉ là hoạt động tín ngưỡng mà còn trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng. Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng tổ chức lễ tưởng niệm với nghi lễ trang trọng.

Ý nghĩa vượt thời gian và sự ghi nhận quốc tế
Năm 2007, Quốc hội Việt Nam chính thức công nhận ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày nghỉ lễ toàn quốc. Năm 2012, UNESCO đã công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Điều này khẳng định giá trị văn hóa sâu sắc của lễ giỗ này không chỉ với Việt Nam mà còn trong mắt bạn bè quốc tế.