Di sản thiên nhiên nằm giữa hai quốc gia, nơi có 275 dòng thác hợp thành “bức tường nước” hùng vĩ

Biên giới tự nhiên và kỳ quan của âm thanh

Giữa vùng biên giới giữa Brazil và Argentina, nơi rừng mưa nhiệt đới trải dài ngút tầm mắt, thác Iguazu (Cataratas del Iguazú) đổ xuống như dải lụa bạc khổng lồ, tung bọt trắng xóa trong làn hơi nước mờ ảo. Người bản địa Guaraní gọi nơi này là Iguazú, nghĩa là “nước lớn”. Quả thật, không tên gọi nào xứng đáng hơn cho hệ thống hơn 275 thác nước lớn nhỏ trải dài gần 3 km, đổ từ độ cao 80 mét xuống dòng sông Iguazu cuộn chảy bên dưới.

Thác Iguazu không chỉ là thắng cảnh hùng vĩ mà còn là ranh giới tự nhiên giữa hai quốc gia. Phía Bắc thuộc bang Paraná (Brazil), phía Nam thuộc tỉnh Misiones (Argentina). Cả hai bên đều thành lập công viên quốc gia riêng Parque Nacional do Iguaçu và Parque Nacional Iguazú được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới lần lượt vào năm 1986 và 1984. Hai công viên hợp thành một khu sinh quyển rộng hơn 250.000 ha, bao phủ rừng mưa Amazon xanh thẳm, nơi sinh sống của hàng nghìn loài động, thực vật đặc hữu như báo đốm Nam Mỹ (jaguar), đại bàng harpy hay hàng trăm loài bướm tạo nên “đám mây sắc màu” trên mặt nước.

Điểm nhấn kỳ vĩ nhất của Iguazu là Garganta del Diablo (Họng Quỷ), nơi 14 dòng thác hợp lại thành bức tường nước hình móng ngựa, đổ xuống hẻm sâu 82 mét với âm thanh vang dội có thể nghe thấy từ hàng cây số. Khi mặt trời chiếu qua hơi nước, cầu vồng kép hiện lên giữa không trung, khiến cảnh tượng vừa thực vừa mộng. Các nhà khoa học gọi Iguazu là “điểm hội tụ năng lượng nước lớn nhất hành tinh”, mô phỏng hoàn hảo chu trình thủy văn của Trái đất ở quy mô thu nhỏ.

Không chỉ là kỳ quan thiên nhiên, Iguazu còn là di sản địa chất đặc biệt. Nền đá bazan dưới chân thác được hình thành từ dòng dung nham cổ 130 triệu năm trước, khi lục địa Nam Mỹ và Phi tách rời. Trải qua hàng nghìn năm xói mòn, bờ sông lùi dần, tạo nên chuỗi tầng thác nhiều lớp, minh chứng cho quá trình tiến hóa địa chất của Trái đất.

Cân bằng giữa bảo tồn và phát triển du lịch di sản

Ngày nay, Iguazu là điểm đến hàng đầu Nam Mỹ, đón hơn 2 triệu lượt du khách mỗi năm. Từ phía Brazil, du khách có thể ngắm toàn cảnh hùng vĩ của thác; còn từ phía Argentina, lối đi gỗ đưa họ ra tận giữa dòng nước, nơi chỉ cách thác vài mét, cảm nhận hơi nước và âm thanh vang vọng như bản hòa tấu của thiên nhiên.

Hai quốc gia đã phối hợp xây dựng cơ chế quản lý song phương, bao gồm giới hạn lượng khách, cấm xả thải, phục hồi rừng ven sông và giám sát bằng vệ tinh để ngăn khai thác trái phép. Nhờ vậy, Iguazu giữ được vẻ nguyên sơ hiếm có dù là một trong những di sản đón nhiều khách nhất khu vực.

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đặt ra thách thức mới. Lượng mưa và lưu lượng nước sông Iguazu biến động mạnh, những năm hạn hán, nhiều thác nhỏ khô cạn. Ngược lại, mùa mưa khiến bờ sông xói lở nghiêm trọng. Các tổ chức môi trường khu vực đang phối hợp nghiên cứu mô hình thủy văn dài hạn, đồng thời tăng cường giáo dục cộng đồng để người dân hiểu rằng thác nước không chỉ là nguồn thu du lịch, mà còn là một phần thiết yếu của hệ sinh thái rừng mưa đang chịu tác động khí hậu.

Iguazu Falls vì thế không chỉ là biểu tượng của Nam Mỹ mà còn là bản giao hưởng giữa nước và rừng. Trong thế giới đang nóng lên từng ngày, tiếng thác Iguazu vẫn vang vọng như lời nhắc về sức mạnh và sự mong manh của thiên nhiên. Và có lẽ, khi đứng trước “Họng Quỷ”, giữa cầu vồng và màn sương trắng xóa, con người nhận ra mình nhỏ bé nhưng cũng hạnh phúc vì vẫn được chứng kiến một phần nguyên sơ nhất của hành tinh xanh.