DeFi 2.0: Tiềm năng đầu tư từ thế hệ công nghệ mới

DeFi 2.0 là gì? Không chỉ là phiên bản nâng cấp

DeFi 2.0 là thuật ngữ dùng để chỉ thế hệ tiếp theo của các giao thức tài chính phi tập trung (DeFi), được thiết kế nhằm khắc phục các điểm yếu nổi bật của DeFi 1.0 như phụ thuộc vào thanh khoản bên ngoài, lợi suất cao thiếu bền vững và rủi ro tổn thất tạm thời (impermanent loss).

Nếu như DeFi 1.0 tập trung vào farming, staking và vay – cho vay thế chấp tài sản, thì DeFi 2.0 hướng đến tính tự duy trì, thanh khoản nội sinh và tối ưu vốn hiệu quả hơn. Một số dự án tiêu biểu trong làn sóng DeFi 2.0 gồm OlympusDAO, Tokemak, Alchemix, Liquity…

Điểm nổi bật của DeFi 2.0 là khả năng tự tạo thanh khoản thông qua các mô hình như Protocol-Owned Liquidity (POL) – tức chính giao thức sẽ nắm giữ thanh khoản thay vì phụ thuộc vào người dùng cung cấp. Điều này giúp các dự án không còn bị “chảy máu thanh khoản” khi nhà đầu tư rút vốn hàng loạt.

Thanh khoản nội sinh – bước ngoặt tư duy trong thiết kế DeFi

Vấn đề lớn nhất của DeFi 1.0 là thanh khoản đến quá nhanh và rời đi cũng rất nhanh, khiến các giao thức dễ “chết yểu”. Điều này xảy ra vì các dự án thường đưa ra phần thưởng APY (Annual Percentage Yield) rất cao để thu hút người gửi tài sản, nhưng lại không có giá trị sử dụng thực tế cho dòng tiền đó.

Với DeFi 2.0, các dự án tập trung xây dựng các cơ chế sở hữu thanh khoản lâu dài, như OlympusDAO dùng mô hình “bonding” để người dùng bán tài sản lấy token của dự án với giá chiết khấu, đổi lại giao thức sẽ nắm quyền sở hữu thanh khoản vĩnh viễn.

Bên cạnh đó, mô hình như Alchemix cho phép người dùng vay tài sản mà không lo bị thanh lý tài sản thế chấp, vì khoản vay tự động được hoàn trả từ dòng thu nhập phát sinh trong tương lai. Điều này giúp DeFi tiến gần hơn đến mục tiêu xây dựng một nền tài chính thực sự phi tập trung, không cần giám sát.

Lãi suất ảo – bong bóng hay công cụ tăng trưởng?

Các khoản APY 1.000% từng khiến DeFi bị gắn mác là “cơn sốt Ponzi”, trong khi phần lớn người dùng chỉ quan tâm đến lợi nhuận ngắn hạn. DeFi 2.0 tuy vẫn có mô hình staking và phần thưởng, nhưng tập trung hơn vào việc cân bằng giữa lợi suất và tính bền vững của giao thức.

Một số dự án như Tokemak tạo ra “bể thanh khoản động”, giúp các token được điều phối đến nơi có nhu cầu thực tế, thay vì nằm yên trong các cặp giao dịch. Trong khi đó, Liquity cung cấp vay stablecoin LUSD mà không cần quản trị (governance-free), lãi suất bằng 0% và duy trì ổn định thông qua cơ chế thanh lý tự động.

Dù vậy, DeFi 2.0 vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và chưa tránh khỏi các lỗ hổng kỹ thuật hay những rủi ro về quản trị. Sự sụp đổ của nhiều giao thức DeFi vào năm 2022–2023 đã khiến nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn với mô hình mới.

Tương lai DeFi 2.0

Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ người dùng crypto cao nhất thế giới, nhưng hiểu biết về DeFi vẫn còn hạn chế. Phần lớn người dùng tiếp cận DeFi 1.0 qua các dự án farming ngắn hạn, ít chú trọng đến tính bền vững của sản phẩm.

DeFi 2.0 nếu được tiếp cận đúng cách có thể là “bệ đỡ” cho các sản phẩm tài chính phi tập trung tại Việt Nam, từ thanh toán, tiết kiệm đến bảo hiểm. Tuy nhiên, cần có kiến thức tài chính, kỹ thuật và đánh giá rủi ro nghiêm túc trước khi tham gia.