Đề xuất đổi xe xăng sang xe điện tại thành phố giàu nhất Việt Nam trong 3 năm tới

Lộ trình chặt chẽ, hỗ trợ tài chính và chính sách khuyến khích đồng bộ

Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM (HIDS) vừa hoàn thiện dự thảo đề án chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện cho nhóm tài xế công nghệ và giao hàng. Mục tiêu là đến đầu năm 2029, toàn bộ hoạt động vận tải công nghệ tại thành phố sẽ sử dụng xe điện, không còn phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Theo đề án, quá trình chuyển đổi sẽ bắt đầu từ năm 2026, với quy định tài xế đăng ký mới phải sử dụng xe điện. Trong hai năm tiếp theo, thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi 30% số lượng xe vào cuối năm 2026, nâng lên 80% vào năm 2027 và hoàn tất vào năm 2028. Từ năm 2029, xe máy xăng sẽ bị cấm hoàn toàn trong các hoạt động giao hàng và xe ôm công nghệ.

Để thực hiện kế hoạch này, TP HCM triển khai nhiều nhóm chính sách hỗ trợ. Trong hai năm đầu, tài xế sẽ được hỗ trợ tối thiểu 2% lãi suất vay mua xe điện, miễn thuế VAT và lệ phí trước bạ. Mức hỗ trợ sẽ giảm dần vào năm thứ ba. Riêng các nhóm khó khăn và cận nghèo sẽ nhận được hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách thành phố.

Cùng với đó, các ứng dụng giao thông số như xe ôm công nghệ, dịch vụ giao hàng cũng được vận động tham gia vào chương trình. Tài xế sử dụng xe điện có thể được cộng điểm thưởng hoặc nhận hỗ trợ từ 500–1.000 đồng/chuyến, tạo động lực trực tiếp để chuyển đổi phương tiện.

Hạ tầng sạc và bản đồ pin: Bài toán hạ tầng đang được giải

Một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình chuyển đổi sang xe điện là hạ tầng sạc. Hiện TP HCM có khoảng 50 điểm đổi pin, chủ yếu tập trung ở khu vực nội đô. Tuy nhiên, thành phố đã cấp phép cho hai doanh nghiệp đầu tư mở rộng hệ thống đổi pin và trạm sạc thông minh trong thời gian tới.

Để quy hoạch hợp lý, một tổ công tác liên ngành gồm Sở Xây dựng, ngành điện, lực lượng phòng cháy chữa cháy… đã được thành lập nhằm khảo sát khả năng lắp đặt trạm sạc tại các khu dân cư, tòa nhà, chung cư và nhà trọ. Kết quả khảo sát sẽ hình thành bản đồ điểm sạc toàn thành phố – một công cụ quan trọng để thu hút đầu tư và ban hành chính sách phù hợp.

TP HCM cũng đang phát triển các mô hình trạm sạc di động và trạm dừng nghỉ tích hợp, giúp linh hoạt triển khai hạ tầng tại những khu vực thiếu không gian cố định. Với khu vực nhà trọ – nơi tập trung nhiều tài xế công nghệ, các cơ quan chức năng sẽ tăng cường kiểm tra hệ thống điện, đảm bảo an toàn vận hành.

Ngoài ra, thành phố dự kiến sử dụng nguồn thu từ tín chỉ carbon để bù đắp chi phí hỗ trợ lãi suất, miễn phí và đầu tư cơ sở hạ tầng trong chương trình chuyển đổi xe điện.

Mở rộng kiểm soát khí thải và định hướng giao thông xanh toàn vùng

Chuyển đổi sang xe điện là một phần trong tổng thể đề án kiểm soát khí thải giao thông của TP HCM – đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thành phố vừa sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Giai đoạn đầu của đề án đã hoàn tất với việc chuyển đổi xe buýt sang năng lượng sạch. Giai đoạn hai hiện đang được xây dựng, mở rộng áp dụng với các loại phương tiện cá nhân, xe taxi và xe công nghệ. Mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ phương tiện công cộng đều sử dụng năng lượng thân thiện với môi trường.

TP HCM cũng đang lấy ý kiến về việc hạn chế xe xăng, dầu tại các khu vực ô nhiễm cao, kết hợp kiểm soát khí thải với quy hoạch đất đai và đầu tư bến bãi, trạm sạc. Các tiêu chuẩn khí thải mới sẽ được áp dụng song song với kiểm soát sản xuất và nhập khẩu nhiên liệu.

Hiện thành phố quản lý hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó xe máy chiếm hơn 90%. Theo tính toán của ngành chức năng, nếu kiểm soát thành công, mỗi năm thành phố sẽ giảm hơn 56.000 tấn khí CO và 4.400 tấn hydrocarbon, cải thiện đáng kể chất lượng không khí đô thị.