Công trình nổi tiếng có hình dáng như "cột điện": Cao 300m, tạo nên từ 18.000 thanh sắt và là biểu tượng của khoa học

Công trình biểu tượng từng bị phản đối: Hành trình vượt thời gian của Tháp Eiffel

Nằm bên bờ sông Seine giữa lòng Paris, Tháp Eiffel được xem là một trong những công trình nổi tiếng nhất thế giới và là biểu tượng bất biến của nước Pháp. Được khởi công năm 1887 và hoàn thành sau hai năm hai tháng, tòa tháp ra mắt công chúng tại Triển lãm Thế giới Paris năm 1889 – dịp kỷ niệm 100 năm Cách mạng Pháp.

Tác giả của công trình là kỹ sư Gustave Eiffel, người ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật của thời kỳ công nghiệp để tạo nên một cấu trúc kim loại cao tới 300 mét – độ cao chưa từng có vào cuối thế kỷ XIX. Khi khánh thành, đây là công trình cao nhất hành tinh, giữ kỷ lục suốt hơn 40 năm cho đến khi tòa nhà Chrysler ở New York hoàn thành năm 1930.

Tuy nhiên, dự án này từng vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ. Giới nghệ sĩ và trí thức Paris cho rằng khối thép khổng lồ ấy sẽ “làm xấu đi vẻ cổ kính” của thành phố. Dẫu vậy, qua thời gian, cấu trúc thép mang tính cách mạng của Gustave Eiffel đã chứng minh giá trị vượt trội: vừa bền vững, vừa mang nét thẩm mỹ táo bạo, trở thành chuẩn mực cho nhiều công trình kiến trúc kim loại sau này.

Tháp được lắp ghép từ hơn 18.000 thanh sắt rèn, liên kết bằng 2,5 triệu đinh tán, tổng trọng lượng gần 10.000 tấn. Các kỹ sư đặt bốn chân tháp trên móng bê tông sâu để bảo đảm cân bằng, giúp công trình chịu được gió tốc độ 130 km/h mà chỉ dao động nhẹ vài centimet. Đáng chú ý, khi nhiệt độ thay đổi, toàn thân tháp có thể giãn nở hoặc co lại tới 15 cm nhưng vẫn ổn định tuyệt đối.

Biểu tượng kỹ thuật và di sản văn hóa của nước Pháp

Cấu trúc của Tháp Eiffel gồm ba tầng chính. Tầng một cao 57 mét có khu triển lãm và nhà hàng; tầng hai cao 115 mét được coi là vị trí ngắm toàn cảnh Paris lý tưởng; còn tầng ba, ở độ cao 276 mét, từng là đài quan sát và văn phòng nghiên cứu của Gustave Eiffel. Chính tại đây, ông tiến hành nhiều thí nghiệm tiên phong về khí tượng, truyền thanh và điện báo không dây.

Trong thế kỷ XX, công trình này không chỉ là biểu tượng du lịch mà còn là nơi phục vụ nghiên cứu khoa học. Tháp từng được sử dụng để thử nghiệm truyền thanh, đo gió, nghiên cứu khí tượng và đóng vai trò trạm phát sóng vô tuyến trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất – giúp quân đội Pháp bắt được tín hiệu đối phương, góp phần vào chiến thắng tại trận Marne năm 1914.

Về mặt kiến trúc, Tháp Eiffel là minh chứng cho sự giao thoa giữa nghệ thuật và kỹ thuật. Hệ thống thanh sắt uốn cong theo đường parabol vừa tạo vẻ mềm mại vừa tối ưu khả năng chịu lực, thể hiện tư duy cơ học chính xác của thời kỳ đầu công nghiệp hóa. Kiểu thiết kế kim loại lộ thiên ngày nay lại trở thành nền tảng cho phong cách kiến trúc hiện đại, ảnh hưởng đến nhiều công trình thế kỷ XX và XXI.

Hiện Tháp Eiffel cao 330 mét (sau nhiều lần nâng cấp), đón khoảng 6 triệu lượt khách mỗi năm. Hệ thống 20.000 bóng đèn chiếu sáng được lắp đặt từ năm 1985 khiến tháp rực rỡ mỗi đêm, khắc họa hình ảnh “kinh đô ánh sáng” của Paris.

Năm 1964, Tháp Eiffel được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia; đến 1991, cùng khu vực bờ sông Seine, công trình được UNESCO đưa vào danh sách Di sản Thế giới. Từ một dự án từng bị chê bai, Tháp Eiffel đã trở thành biểu tượng toàn cầu của trí tuệ, sáng tạo và khát vọng chinh phục giới hạn của con người.