Công trình đặc biệt mang hình dáng "kim tự tháp" được làm từ 673 tấm kính

Công trình hiện đại “len vào” di sản hơn 800 năm tuổi

Louvre Pyramid, hoàn thành năm 1989 tại sân Napoléon của Bảo tàng Louvre (Paris) là một trong những công trình biểu tượng của kiến trúc hiện đại cuối thế kỷ XX. Dù không có quy mô đồ sộ, cấu trúc kim tự tháp kính lại đảm nhiệm một vai trò đặc biệt quan trọng: tạo lối vào trung tâm cho bảo tàng lớn nhất thế giới và hình thành điểm nhấn liên kết giữa kiến trúc đương đại với không gian lịch sử bao quanh.

Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư I. M. Pei theo yêu cầu của chính phủ Pháp nhằm giải quyết tình trạng quá tải của Louvre. Trước khi dự án được triển khai, khách tham quan phải đi qua nhiều lối nhỏ khác nhau, gây ùn tắc và hạn chế trải nghiệm. Pei đề xuất một lối vào dưới lòng đất, sử dụng kim tự tháp kính như một “phễu ánh sáng” dẫn khách xuống khu sảnh trung tâm.

Tuy nhiên, phương án này từng vấp phải phản ứng mạnh mẽ khi công bố. Việc đưa vật liệu kính vào giữa quần thể cổ điển của Louvre bị xem là phá vỡ cảnh quan truyền thống. Pei khẳng định hình khối kim tự tháp với sự tinh giản tối đa, không cạnh tranh với ngôn ngữ kiến trúc Baroque và Tân cổ điển xung quanh, mà tạo ra sự tương phản có kiểm soát, giúp tôn bật các công trình lịch sử.

Thực tế sau khi hoàn thành đã chứng minh quan điểm đó. Công trình dần được công chúng đón nhận nhờ chức năng rõ ràng và hiệu quả tổ chức không gian. Ngày nay, Louvre Pyramid được nhìn nhận như một trong những ví dụ điển hình nhất về cách kiến trúc hiện đại có thể hòa nhập vào di sản mà không gây đứt gãy ngữ cảnh.

Cấu trúc kim tự tháp cao 21,6 mét, được tạo thành từ 673 tấm kính hình thoi và tam giác. Khung thép không gỉ và nhôm giữ toàn bộ hệ kính trong một kết cấu nhẹ, thoáng, cho phép ánh sáng tự nhiên chiếu xuống hall Napoléon bên dưới. Hệ kính sử dụng loại vật liệu đặc chế để tối ưu khả năng truyền sáng nhưng giảm phản chiếu, tránh gây lóa hoặc thu hút quá nhiều sự chú ý trong bối cảnh giàu tính lịch sử của Louvre.

Bên dưới kim tự tháp là không gian hall rộng lớn, đóng vai trò trung tâm phân luồng khách vào ba cánh Richelieu, Sully và Denon. Thiết kế này tạo nên chuyển biến quan trọng đối với một bảo tàng đã tồn tại hơn 800 năm nhưng chưa từng có hệ thống giao thông nội bộ tối ưu. Nhờ đó, Louvre nâng đáng kể năng lực đón khách, hiện đạt hơn 9 triệu lượt mỗi năm. Ngoài kim tự tháp lớn, Pei cũng bổ sung ba kim tự tháp nhỏ xung quanh nhằm tạo thế cân bằng thị giác cho sân Napoléon.

Giá trị kiến trúc và bài học tích hợp công trình mới vào không gian di sản

Louvre Pyramid không hướng đến sự phô diễn kỹ thuật hay quy mô hoành tráng. Giá trị chính của công trình nằm ở cách giải quyết một bài toán kiến trúc phức tạp: làm thế nào để đưa một thiết kế mới vào môi trường bị ràng buộc nghiêm ngặt bởi lịch sử, nơi mọi can thiệp đều dễ gây tranh cãi.

Ba yếu tố giúp Louvre Pyramid trở thành trường hợp được trích dẫn nhiều trong các nghiên cứu về quy hoạch và bảo tồn đô thị:

Thứ nhất, hình khối tối giản. Kim tự tháp với các mặt phẳng rõ ràng không tạo cạnh tranh hình thức với các công trình Baroque và Tân cổ điển xung quanh, trái lại còn giúp tôn lên chi tiết của các mặt đứng cổ.

Thứ hai, vật liệu trung tính. Kính và thép có sắc thái nhẹ, cho phép công trình “biến mất” tại một số thời điểm trong ngày, nhường lại sự nổi bật cho kiến trúc di sản.

Thứ ba, hiệu quả sử dụng. Việc khai thác không gian dưới lòng đất giúp tăng công suất phục vụ mà không làm ảnh hưởng đến cấu trúc gốc của bảo tàng – yêu cầu quan trọng trong các khu vực đô thị giàu di sản.

Qua hơn ba thập kỷ, Louvre Pyramid trở thành một phần không thể thiếu trong diện mạo của Louvre và Paris. Công trình cho thấy kiến trúc đương đại vẫn có thể hòa hợp với di sản nếu được tính toán kỹ lưỡng, đặt trọng tâm vào chức năng và sự tôn trọng bối cảnh thay vì nỗ lực áp đặt hình thức.