Có thứ còn đáng sợ với trẻ em hơn trí tuệ nhân tạo ở ngay trên điện thoại của bố mẹ mỗi ngày

Mạng xã hội và video ngắn gây lo ngại lớn hơn cả AI

Trong một cuộc trò chuyện gần đây với podcaster Theo Von, CEO OpenAI Sam Altman – người đứng sau sự phát triển của ChatGPT và các công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến đã bất ngờ đưa ra cảnh báo về một mối đe dọa mà ông cho là nguy hiểm hơn cả AI: tác động tâm lý từ mạng xã hội đối với trẻ em.

Thay vì bày tỏ lo ngại trước việc trẻ em tiếp xúc sớm với AI, ông Altman lại tập trung vào vấn đề các nền tảng nội dung dạng ngắn – như video dọc trên TikTok, YouTube Shorts hay Instagram Reels – có thể đang tác động tiêu cực tới quá trình phát triển thần kinh của người trẻ.

“Tôi thực sự có những lo lắng về trẻ em và công nghệ. Tôi nghĩ rằng những video ngắn liên tục kích thích dopamine này có vẻ như đang làm rối loạn quá trình phát triển não bộ của trẻ em một cách cực kỳ sâu sắc”, ông Altman phát biểu với giọng điệu thể hiện sự lo ngại.

Phát biểu này đến từ chính người đứng đầu OpenAI – tổ chức phát triển một trong những công nghệ AI mạnh mẽ nhất thế giới khiến dư luận không khỏi chú ý. Đặc biệt, ông Altman cho rằng thế hệ trẻ sẽ thích nghi nhanh với AI nhưng lại đối mặt rủi ro lớn hơn từ sự cuốn hút của mạng xã hội.

Theo ông, trong lịch sử, những người trẻ tuổi luôn là nhóm học nhanh nhất và dễ dàng nắm bắt những công nghệ mới. “Nếu bạn nhìn vào lịch sử thế giới, khi có công nghệ mới, những người lớn lên cùng với nó luôn thành thạo,” ông nói.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, ông cũng không hoàn toàn phủ nhận những nguy cơ từ AI. Trong một sự kiện của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ diễn ra trước đó một ngày, Altman đã bày tỏ lo ngại về việc người trẻ phụ thuộc quá mức vào ChatGPT và các trợ lý AI trong việc ra quyết định cá nhân, đặc biệt là những quyết định liên quan đến cảm xúc, tâm lý hoặc định hướng cuộc đời.

“Ngay cả khi ChatGPT đưa ra lời khuyên tốt hơn nhiều so với bất kỳ nhà trị liệu con người nào, việc chúng ta cùng nhau quyết định sống cuộc đời theo cách mà AI bảo chúng ta cảm thấy tệ và nguy hiểm,” ông chia sẻ.

Nhiều chuyên gia cùng chia sẻ mối lo về tác động lên trẻ em

Cảnh báo của Sam Altman không phải là quan điểm cá biệt. Giáo sư tâm lý học Jonathan Haidt – tác giả cuốn “Thế hệ lo lắng” từ lâu đã đưa ra những đánh giá mạnh mẽ về tác động tiêu cực của mạng xã hội lên trẻ em và thanh thiếu niên. Trong cuộc phỏng vấn với Business Insider, ông cho rằng các ứng dụng mạng xã hội đang “gây tổn hại nghiêm trọng cho trẻ em ở thế giới phương Tây.”

Theo Haidt, khả năng tập trung và sức khỏe tinh thần của giới trẻ đang bị xói mòn nghiêm trọng do ảnh hưởng của các nền tảng số được thiết kế nhằm tối đa hóa thời gian người dùng tương tác. Việc lướt không ngừng các đoạn video kích thích thị giác và não bộ có thể tạo ra sự phụ thuộc tâm lý khó kiểm soát.

“Sự tàn phá khả năng chú ý của con người trên toàn thế giới thậm chí có thể là một cái giá lớn hơn đối với nhân loại so với dịch bệnh sức khỏe tâm thần và bệnh tật tâm thần,” ông cảnh báo.

Với sự lan tỏa nhanh chóng của nội dung số ngắn, nhiều chuyên gia cũng bắt đầu cảnh báo về “một nền kinh tế dopamine” đang nhắm đến não bộ chưa hoàn thiện của trẻ em. Các nền tảng dùng thuật toán để đưa những nội dung hấp dẫn nhất lên trước mắt người dùng liên tục, kích thích các trung tâm phần thưởng trong não và có thể khiến trẻ nhỏ khó kiểm soát hành vi.

Trong bối cảnh đó, lời cảnh báo của Sam Altman – người có vai trò dẫn dắt một trong những cuộc cách mạng công nghệ lớn nhất hiện nay – càng cho thấy tính chất hai mặt của công nghệ đối với sự phát triển của thế hệ trẻ. Dù tự tin vào khả năng thích nghi của trẻ em với AI, ông vẫn nhấn mạnh rằng cần có sự giám sát chặt chẽ của người lớn để bảo vệ sức khỏe tâm thần cho trẻ, trong đó mạng xã hội và điện thoại thông minh là hai yếu tố đặc biệt cần lưu ý.