Các cuộc gọi lừa đảo bùng nổ: Ai cũng có thể trở thành nạn nhân
Trong thời gian gần đây, tình trạng qua điện thoại diễn ra ngày càng phổ biến với mức độ tinh vi hơn. Nhiều người nhận được cuộc gọi từ số lạ, tự xưng là nhân viên ngân hàng, công an, tòa án, hay thậm chí là người thân quen để yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.
| Những đối tượng lừa đảo bây giờ dùng những thủ đoạn rất tinh vi |
Đối với những người cảnh giác, họ có thể dễ dàng nhận ra dấu hiệu lừa đảo. Tuy nhiên, không ít người do lơ đễnh hoặc tin tưởng vào thông tin được cung cấp đã trở thành nạn nhân. Vậy làm sao kẻ lừa đảo có thể nắm giữ những thông tin cá nhân quan trọng như họ tên, số căn cước công dân (CCCD), tài khoản ngân hàng?
Cơ quan chức năng chỉ ra có bốn con đường chính khiến thông tin cá nhân bị rò rỉ, tạo điều kiện cho các vụ lừa đảo diễn ra.
1. Thông tin bị bán trên chợ đen
Một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến dữ liệu cá nhân bị lộ là do chúng bị rao bán trên các chợ đen.
Theo "Chiến dịch làm sạch mạng" 2025 của Bộ Công an Trung Quốc, lực lượng chức năng đã phát hiện 5,5 triệu thông tin cá nhân bị rò rỉ và được bán trên thị trường ngầm. Các nhóm tội phạm có thể mua dữ liệu này theo gói, bao gồm đầy đủ họ tên, số CMND/CCCD, tài khoản ngân hàng.
Những thông tin này sau đó được sử dụng để thực hiện các cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng, yêu cầu nạn nhân cung cấp thêm dữ liệu hoặc thực hiện giao dịch chuyển tiền.
2. Phần mềm và ứng dụng lừa đảo
Những kẻ lừa đảo cũng tận dụng công nghệ để đánh cắp thông tin người dùng. Chúng giả mạo các ứng dụng chính phủ hoặc ngân hàng, dụ người dùng tải về để chiếm quyền điều khiển thiết bị.
Bên cạnh đó, WiFi công cộng cũng là một công cụ mà nhóm tội phạm mạng sử dụng. Tại một trung tâm thương mại ở Trung Quốc, tội phạm đã dựng trạm phát sóng giả, từ đó đánh cắp mật khẩu thanh toán của hơn 120.000 người chỉ bằng cách kết nối WiFi miễn phí.
Ngoài ra, quét mã QR cũng tiềm ẩn rủi ro. Một sinh viên đại học tại Trung Quốc đã bị lộ quyền truy cập danh bạ, tin nhắn và thư viện ảnh ngay sau khi quét một mã QR giả mạo.
3. Lạm dụng công nghệ và rò rỉ sinh trắc học
Việc ứng dụng công nghệ vào nhiều lĩnh vực giúp cuộc sống trở nên thuận tiện hơn, nhưng nếu không kiểm soát tốt, nó có thể là con dao hai lưỡi.
Năm 2025, hệ thống nhận diện khuôn mặt của một khu chung cư tại Trung Quốc bị hacker tấn công, dẫn đến việc 32.000 dữ liệu sinh trắc học của cư dân bị rao bán trên chợ đen. Điều này đặt ra lo ngại về mức độ an toàn của các hệ thống xác thực bằng sinh trắc học.
Một vụ việc khác liên quan đến dữ liệu sức khỏe cũng đáng chú ý. Khi đồng hồ thông minh của người dùng bị xâm nhập, kẻ gian có thể theo dõi biến động nhịp tim để suy đoán tình trạng sức khỏe và tâm lý của họ. Từ đó, chúng có thể dàn dựng kịch bản lừa đảo tinh vi hơn, đánh vào tâm lý lo sợ hoặc bất an của nạn nhân.
4. Mạng xã hội và cái bẫy “người quen”
Mạng xã hội là một nguồn cung cấp dữ liệu phong phú cho kẻ lừa đảo. Chúng sử dụng công nghệ thu thập dữ liệu (crawler) để quét thông tin từ các tài khoản cá nhân, sau đó kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra các kịch bản lừa đảo cá nhân hóa.
Ví dụ, trong một vụ án tại Trung Quốc, kẻ gian đã lấy ảnh thú cưng từ tài khoản Weibo của một nạn nhân, sau đó giả mạo nhân viên bệnh viện thú y để lừa đảo. Bằng cách tạo ra câu chuyện gần gũi và đánh vào cảm xúc, chúng khiến nạn nhân dễ dàng sập bẫy.
Ngoài ra, các chiêu trò giả danh người thân, bạn bè để nhắn tin vay tiền qua mạng xã hội cũng là một hình thức lừa đảo quen thuộc.
Làm thế nào để bảo vệ thông tin cá nhân?
Trước tình trạng lừa đảo ngày càng gia tăng, người dân cần nâng cao cảnh giác và thực hiện một số biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân như:
Không cung cấp thông tin cá nhân cho các số điện thoại lạ hoặc trang web không rõ nguồn gốc.
Hạn chế sử dụng WiFi công cộng, đặc biệt là các mạng không yêu cầu mật khẩu.
Kiểm tra kỹ trước khi quét mã QR, tránh quét mã từ những nguồn không đáng tin cậy.
Cài đặt phần mềm bảo mật và cập nhật hệ điều hành thường xuyên để bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Tránh chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên mạng xã hội, đặc biệt là số điện thoại, địa chỉ và thông tin ngân hàng.
Việc nâng cao nhận thức và chủ động bảo vệ thông tin cá nhân là cách tốt nhất để ngăn chặn các hành vi lừa đảo, giúp người dùng tránh trở thành mục tiêu của tội phạm mạng.
Ngọc Nhi