Có nên mở đường cho doanh nghiệp FDI lên sàn khi dòng vốn đầu tư đang phát tướng?

Cập nhật: 11:28 | 28/08/2019 Theo dõi KTCK trên

TBCKVN - Vốn đầu tư nước ngoài (vốn FDI) vào Việt Nam đang ngày một tăng nhanh theo các hiệp định thương mại (FTA) khiến nhiều ý kiến cho rằng, để khuyến khích dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục chọn Việt Nam là điểm đến trong giai đoạn tới, việc mở rộng sân chơi cho các doanh nghiệp này lên sàn là việc không nên để chậm hơn. Lợi hại của ý kiến này ra sao?

	Căng thẳng thương mại Nhật - Hàn và rủi ro đối với kinh tế Việt Nam
	Kinh tế Việt qua cán cân xuất nhập khẩu

Theo Báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), trong 8 tháng năm 2019, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt 22,63 tỷ USD, bằng 92,9% so với cùng kỳ năm 2018.

co nen mo duong cho doanh nghiep fdi len san khi dong von dau tu dang phat tuong

Cụ thể, có 2.406 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, tăng 25,4% số dự án so với cùng kỳ năm 2018 (tổng vốn đăng ký cấp mới 9,13 tỷ USD, bằng 67,7% so với cùng kỳ năm 2018) đồng thời có 908 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư, tăng 23,4% so với cùng kỳ năm 2018 (tổng vốn đăng ký điều chỉnh gần 4 tỷ USD, bằng 71,4% so với cùng kỳ năm 2018).

Trong 8 tháng năm 2019, quy mô điều chỉnh mở rộng vốn của các dự án nhỏ, không có dự án tăng vốn lớn như trong cùng kỳ năm 2018.

Bên cạnh đó, có 5.235 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị vốn góp 9,51 tỷ USD, tăng 80% so với cùng kỳ 2018 và chiếm 42% tổng vốn đăng ký. Vốn thực hiện của dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài ước đạt 11,96 tỷ USD, tăng 6,3% so với cùng kỳ năm 2018.

Theo lĩnh vực đầu tư, các nhà nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 19 ngành lĩnh vực, trong đó đầu tư tập trung nhiều nhất vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo với tổng số vốn đạt 15,74 tỷ USD, chiếm 69,6% tổng vốn đầu tư đăng ký.

Lĩnh vực hoạt động kinh doanh bất động sản đứng thứ hai với tổng vốn đầu tư 2,31 tỷ USD, chiếm 10,2% tổng vốn đầu tư đăng ký. Đứng thứ ba là lĩnh vực bán buôn bán lẻ với tổng vốn đầu tư đăng ký gần 1,19 tỷ USD, chiếm 5,2% tổng vốn đầu tư đăng ký.

Theo quốc gia, khu vực Hồng Kông là dẫn đầu đầu tư vào Việt Nam với tổng vốn đầu tư 5,63 tỷ USD (trong đó, có 3,85 tỷ USD mua cổ phần vào công ty TNHH Vietnam Beverage tại Hà Nội), chiếm 24,9% tổng vốn đầu tư. Hàn Quốc đứng thứ hai với tổng vốn đầu tư 3,48 tỷ USD, chiếm 15,4% tổng vốn đầu tư vào Việt Nam.

Mở đường cho nhà đầu tư FDI lên sàn?

Nhiều ý kiến cho rằng, để khuyến khích dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục chọn Việt Nam trong giai đoạn tới, mở rộng sân chơi cho các doanh nghiệp này lên sàn là việc không nên để chậm hơn.

Xét về mặt kỹ thuật, việc đưa cổ phiếu của các doanh nghiệp FDI lên sàn đã có bài học thực tế, bởi cách đây 15 năm, một số doanh nghiệp FDI đã được chuyển đổi thành công ty đại chúng để lên niêm yết như Công ty Cổ phần Dây và cáp điện Taya Việt Nam (TYA), Công ty Cổ phần Everpia (EVE), Công ty Cổ phần Mirae (KMR), Công ty Cổ phần Công nghiệp Tung Kuang (TKU)...

Các doanh nghiệp FDI đầu tiên lên sàn chứng khoán được thực hiện theo hành lang pháp lý do Chính phủ ban hành nhưng chỉ ở dạng thí điểm thực hiện. Vì nền tảng pháp lý chỉ là thí điểm nên đã dẫn đến tình trạng việc lên sàn của khối này bị ngắt quãng nhiều năm liền.

Cho đến nay, khoảng trống trên thị trường chứng khoán (TTCK) vẫn còn nguyên khi chưa có hành lang pháp lý, cơ chế, quy định rõ ràng cho hoạt động niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Nếu cơ chế mở ra cho các doanh nghiệp FDI đưa cổ phiếu lên sàn niêm yết, khối này sẽ góp thêm một lượng hàng hóa quan trọng cho TTCK Việt Nam và đặc biệt, sẽ làm tăng lượng nhà đầu tư trên sàn, tăng sức gắn kết TTCK với dòng tiền đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, không phải vô cớ mà hơn 10 năm qua, câu chuyện xây dựng chính sách cho khối doanh nghiệp FDI lên sàn chưa được xử lý mạnh mẽ.

Vướng mắc nằm ở sự thống nhất tư tưởng của các cơ quản quản lý trong định ra cơ chế hướng dẫn rõ ràng cho doanh nghiệp FDI lên sàn. Nhiều ý kiến quan ngại doanh nghiệp FDI vào Việt Nam đầu tư sau khi hưởng hết các ưu đãi về đất, thuế, cơ sở hạ tầng… nhưng chưa có đóng góp nhiều cho Việt Nam do ít chuyển giao công nghệ, khai báo thua lỗ, chuyển giá để né thuế…

Vì vậy, nếu tạo cơ chế cho doanh nghiệp FDI lên sàn khi chưa làm tốt việc giám sát, kiểm tra tính liêm chính của các doanh nghiệp loại này tại Việt Nam sẽ mở cho họ một con đường thoái vốn qua sàn để rút khoản đầu tư ra khỏi Việt Nam. Một số ý kiến khác cho rằng, khối doanh nghiệp FDI lên sàn sẽ giúp Việt Nam có thêm lợi thế so sánh trong cuộc cạnh tranh với các thị trường khu vực trong thu hút mạnh hơn dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Về phía nhà quản lý, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Bộ Tài chính đang trong quá trình xây dựng dự thảo văn bản hướng dẫn doanh nghiệp FDI lên sàn và đang lấy ý kiến các bộ, ngành. Trong số các ý kiến phản hồi, có quan điểm ủng hộ, nhưng cũng có ý kiến tỏ ra thận trọng. Các ý kiến này đang được Bộ Tài chính tổng hợp để đề xuất lên Chính phủ.

Diễn tiến chính sách cho thấy, việc hình thành cơ chế hướng dẫn cho doanh nghiệp FDI lên sàn đang có những bước chuyển động nhất định. Dù còn những quan ngại, nhưng việc tạo lập khung pháp lý, tạo ra sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp nội và doanh nghiệp ngoại trên sàn chứng khoán Việt Nam là điều không thể chậm trễ hơn khi TTCK đã bước sang tuổi 20 và luôn có khát vọng hội nhập.

Kinh nghiệm từ một số TTCK quốc tế về việc lập bảng giao dịch riêng cho các doanh nghiệp ngoại trên sàn niêm yết là điều Việt Nam đáng tham khảo, còn nỗi lo doanh nghiệp FDI sử dụng sàn chứng khoán để rút vốn thì cần ứng xử bằng cách khác, chứ không thể cứ tiếp tục trì hoãn nền tảng pháp lý cho khối này lên sàn.