Có một thành phố ở Việt Nam sở hữu hơn 1.500 biệt thự cổ, sương mù che giấu cả một “kho báu” kiến trúc châu Âu
Ở Việt Nam có thành phố với hơn 1.500 biệt thự cổ, sương mù giăng phủ quanh năm, như che giấu cả một “kho báu” kiến trúc châu Âu giữa lòng phố núi.
Thành phố của biệt thự cổ: Dưới sương mù là di sản hơn 1.500 ngôi nhà Pháp
Nhắc đến Đà Lạt, người ta nghĩ ngay tới thành phố của sương mù, của thông reo và của những biệt thự cổ kính ẩn hiện giữa triền đồi xanh. Nhưng không nhiều du khách biết rằng, nơi đây hiện vẫn còn lưu giữ hơn 1.500 biệt thự cổ, phần lớn mang dấu ấn kiến trúc Pháp từ đầu thế kỷ 20.
Theo thống kê từ các nghiên cứu về đô thị Đà Lạt, trong số gần 2.000 công trình xây dựng thời Pháp thuộc, có hơn 1.500 biệt thự và nhà cổ có giá trị kiến trúc, văn hóa đặc biệt. Đây là một trong những quần thể biệt thự phong cách châu Âu lớn nhất Đông Nam Á, tạo nên nét riêng không nơi nào ở Việt Nam có được.
Những biệt thự ấy rải khắp các khu vực như Trần Hưng Đạo, Lê Lai, Hùng Vương, khu Cường Để, khu Dinh I, II, III, xen lẫn trong rừng thông, bên triền đồi thoai thoải, tạo nên cảnh quan đô thị vừa thơ mộng vừa trầm mặc.
Vì sao Đà Lạt có nhiều biệt thự cổ đến vậy?
Lý do khiến Đà Lạt sở hữu nhiều biệt thự Pháp bắt nguồn từ chính lịch sử hình thành thành phố này.
Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, chính quyền thuộc địa Pháp lựa chọn Đà Lạt làm trạm nghỉ dưỡng cao nguyên cho giới chức và thương nhân. Với độ cao hơn 1.500m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ quanh năm, Đà Lạt nhanh chóng trở thành nơi lý tưởng để xây dựng khu nghỉ dưỡng kiểu châu Âu.
Từ những năm 1920–1930, hàng loạt kiến trúc sư người Pháp đã lên cao nguyên, thiết kế nên biệt thự, trường học, bệnh viện, khách sạn, nhà thờ... theo phong cách Art Deco, Tân cổ điển, kiến trúc đồng quê Pháp.
Nhiều biệt thự được xây dựng theo đơn đặt hàng của quan chức Pháp, bác sĩ, giới tư sản, hoặc dành riêng cho chính quyền Đông Dương. Đặc biệt, các Dinh thự như Dinh I, Dinh II, Dinh III – từng là nơi ở và làm việc của Toàn quyền Đông Dương và vua Bảo Đại – chính là những công trình tiêu biểu nhất cho di sản này.
Tới nay, sau bao biến động lịch sử, chiến tranh, đô thị hóa, phần lớn biệt thự cổ Đà Lạt vẫn được bảo tồn, dù một số đã xuống cấp hoặc bị cải tạo không phù hợp. Dẫu vậy, hơn 1.500 căn còn lại vẫn là báu vật kiến trúc làm nên "thương hiệu" cho thành phố sương mù.
Di sản cần được gìn giữ: Giá trị vượt thời gian của biệt thự cổ Đà Lạt
Không chỉ đẹp về hình thức, những biệt thự Pháp Đà Lạt còn mang giá trị văn hóa, lịch sử và nghệ thuật cao. Mỗi ngôi biệt thự là một bản giao hưởng kiến trúc – sự hòa quyện giữa kết cấu Pháp tinh tế với chất liệu bản địa và cách thích ứng với địa hình, khí hậu cao nguyên.
Kết cấu vững chắc: Dùng đá chẻ, bê tông cốt thép, mái ngói đỏ, cửa gỗ nguyên khối.
Thiết kế thông minh: Hướng nhà đón gió, tránh nắng gắt, mở ra khoảng sân vườn thoáng đãng.
Phong cách đa dạng: Từ đồng quê Pháp, Art Nouveau, Art Deco đến Gothic pha trộn Á Đông.
Ngày nay, những khu vực như Trần Hưng Đạo, Lê Lai, Phan Đình Phùng vẫn là điểm đến của du khách yêu kiến trúc. Nhiều biệt thự cổ Đà Lạt đã được cải tạo thành homestay, khách sạn cao cấp, quán cà phê nghệ thuật, góp phần làm phong phú trải nghiệm du lịch nơi đây.
Tuy nhiên, không ít công trình đang đối mặt với nguy cơ xuống cấp, hoặc bị phá dỡ do thiếu quy hoạch bảo tồn đồng bộ. Giới nghiên cứu và cộng đồng yêu Đà Lạt đang kêu gọi giữ gìn những biệt thự cổ – không chỉ vì kiến trúc, mà còn vì đây là ký ức thị giác của thành phố.