Chưa tới 10 ngày nữa, Đèo Cả cùng hai doanh nghiệp hạ tầng khác sẽ đón một bước ngoặt lớn

Hành lang pháp lý mới và động thái từ cơ quan quản lý

Luật PPP sửa đổi dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đang mở ra khả năng tháo gỡ tài chính đáng kể cho các dự án BOT hạ tầng giao thông đang gặp khó khăn trong giai đoạn vận hành. Trên cơ sở các nội dung mới trong luật, Bộ Xây dựng đã đề xuất phương án hỗ trợ tài chính hoặc chấm dứt hợp đồng đối với 11 dự án BOT không đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Danh sách này bao gồm nhiều dự án, trong đó có một số dự án có liên quan trực tiếp đến các doanh nghiệp đang niêm yết trên thị trường chứng khoán, nổi bật là Công ty CP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV), Công ty CP Đầu tư Phát triển Cường Thuận IDICO (CTI) và Công ty CP Tập đoàn Cienco4 (C4G). Nếu phương án hỗ trợ từ ngân sách nhà nước được thông qua, đây có thể là bước ngoặt quan trọng đối với cả ba doanh nghiệp.

Trước đây, hình thức đầu tư theo mô hình BOT đã giúp giải quyết bài toán vốn đầu tư công, thúc đẩy quá trình phát triển hạ tầng tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, khi đi vào khai thác, không ít dự án BOT rơi vào tình trạng doanh thu không đạt kỳ vọng do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố khách quan như phân luồng giao thông không hợp lý, sự tồn tại của các tuyến đường miễn phí song hành, cho tới việc nhà nước đầu tư tuyến thay thế không thu phí sau khi dự án BOT đã vận hành. Việc không đạt được dòng tiền như phương án tài chính ban đầu đã đẩy nhiều dự án vào thế thua lỗ kéo dài và phát sinh nguy cơ nợ xấu cho hệ thống ngân hàng.

Trước thực trạng đó, Luật PPP sửa đổi đã bổ sung cơ chế cho phép sử dụng ngân sách nhà nước hỗ trợ cả với các dự án đã đi vào vận hành nhưng gặp khó khăn khách quan. Bên cạnh đó, luật cũng nâng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia lên tối đa 70% tổng mức đầu tư và quy định cụ thể cơ chế bồi thường nếu hợp đồng PPP bị chấm dứt mà lỗi không thuộc về nhà đầu tư. Trên cơ sở các quy định mới, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ đề xuất hỗ trợ tài chính hoặc thanh lý hợp đồng với 11 dự án BOT gặp khó khăn, trong đó có những dự án gắn liền với các doanh nghiệp đang niêm yết.

Ba doanh nghiệp có thể hưởng lợi nếu chính sách được thực thi

Theo VCBS, Đèo Cả đang là nhà đầu tư chính của dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500 với tổng vốn đầu tư hơn 12.000 tỷ đồng. Dự án này hiện gặp khó khăn do chưa được kết nối đồng bộ đến cửa khẩu Hữu Nghị, làm giảm lưu lượng phương tiện so với kỳ vọng. Bộ Xây dựng đề xuất hỗ trợ 4.580 tỷ đồng vốn ngân sách cho dự án này. Theo đánh giá từ VCBS, nếu khoản hỗ trợ được thông qua, hiệu quả tài chính của dự án sẽ được cải thiện đáng kể, giúp HHV tái cơ cấu dòng tiền, đồng thời tạo điều kiện để triển khai tiếp các dự án đấu nối như cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng hoặc Đồng Đăng – Trà Lĩnh trong tương lai gần.

Trong khi đó, Công ty CP Đầu tư Phát triển Cường Thuận IDICO (CTI) là đơn vị có liên quan đến dự án BOT quốc lộ 91 qua TP Cần Thơ. Dự án này bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi tuyến cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng, được đầu tư bằng vốn ngân sách và không thu phí, đi vào hoạt động. Bộ Xây dựng đề xuất chấm dứt hợp đồng và thanh toán phần vốn cho nhà đầu tư với giá trị lên tới 1.585 tỷ đồng. Nếu được triển khai, đây sẽ là cơ hội để CTI xử lý khoản lỗ tích lũy từ dự án, đồng thời giảm áp lực nợ vay, qua đó tập trung lại nguồn lực cho các dự án dân cư và khai thác vật liệu xây dựng.

Trường hợp của Công ty CP Tập đoàn Cienco4 (C4G) liên quan đến dự án BOT Thái Nguyên – Chợ Mới. Dự án này chỉ được phép thu phí tạm trên tuyến đường mới, trong khi chưa thể triển khai thu phí trên tuyến cũ. Bộ Xây dựng đề xuất chấm dứt hợp đồng và hoàn trả phần vốn đầu tư với mức thanh toán dự kiến là 2.208 tỷ đồng. Việc thu hồi vốn tại pháp nhân dự án liên kết sẽ giúp C4G tăng tính thanh khoản và tạo điều kiện để đẩy mạnh hoạt động trong lĩnh vực thi công hạ tầng và bất động sản tại khu vực Bắc Trung Bộ.

Cả ba doanh nghiệp nêu trên đều có chung kỳ vọng rằng việc tháo gỡ nút thắt tài chính tại các dự án BOT sẽ không chỉ giải quyết vấn đề tại từng dự án cụ thể, mà còn góp phần khôi phục niềm tin của nhà đầu tư tư nhân vào mô hình PPP. Trong bối cảnh nhiều dự án hạ tầng đang chuẩn bị khởi động theo quy hoạch giao thông quốc gia, sự chuyển động tích cực về chính sách có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa quan trọng cho toàn ngành.