Chính thức xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng sau hơn một thập kỷ

Mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với hoạt động sản xuất vàng miếng

Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm đáng chú ý là việc bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP, chính thức xóa bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Nghị định mới bổ sung hoạt động sản xuất vàng miếng vào phạm vi điều chỉnh. Cụ thể, quy định bao gồm các hoạt động sản xuất, gia công vàng trang sức, mỹ nghệ; kinh doanh mua bán vàng trang sức, mỹ nghệ; sản xuất vàng miếng; mua bán vàng miếng; xuất nhập khẩu vàng và các hoạt động khác như kinh doanh vàng trên tài khoản hay phái sinh về vàng.

Đáng chú ý, khái niệm “vàng miếng” được sửa đổi theo hướng công nhận sản phẩm do doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được cấp phép sản xuất, thay vì chỉ do Ngân hàng Nhà nước tổ chức như trước. Đồng thời, cụm từ “tổ chức tín dụng” được thay bằng “ngân hàng thương mại”, nhằm thống nhất với quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng và định hướng chỉ cho phép ngân hàng thương mại thực hiện hoạt động sản xuất, xuất khẩu và nhập khẩu vàng.

Thanh toán giao dịch vàng và trách nhiệm của doanh nghiệp

Một nội dung mới tại Nghị định 232/2025/NĐ-CP là quy định thanh toán mua bán vàng. Theo đó, mọi giao dịch có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên trong một ngày của cùng một khách hàng phải thực hiện thông qua tài khoản ngân hàng của khách hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng. Quy định này nhằm đảm bảo việc xác thực thông tin khách hàng, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong giao dịch.

Ngoài thanh toán, Nghị định cũng bổ sung trách nhiệm với doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Khi bán vàng nguyên liệu mua từ doanh nghiệp hoặc ngân hàng thương mại, các đơn vị phải lập và sử dụng hóa đơn điện tử theo đúng quy định, lưu trữ đầy đủ dữ liệu giao dịch và kết nối cung cấp thông tin cho Ngân hàng Nhà nước.

Việc bổ sung trách nhiệm và điều kiện về thanh toán không chỉ giúp cơ quan quản lý giám sát hiệu quả hơn, mà còn hạn chế các giao dịch tiền mặt quy mô lớn khó kiểm soát. Đây được xem là bước tiến quan trọng để thị trường vàng vận hành minh bạch, đồng bộ và giảm rủi ro trong quản lý.

Điều kiện cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng

Một điểm nhấn khác của Nghị định 232/2025/NĐ-CP là bổ sung Điều 11a quy định cụ thể điều kiện để doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng. Theo đó, doanh nghiệp muốn tham gia sản xuất phải có giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng, vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, không bị xử phạt về hoạt động kinh doanh vàng và có quy định nội bộ đầy đủ về quy trình nhập nguyên liệu, sản xuất, giám sát và kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Đối với ngân hàng thương mại, điều kiện được đặt ra cao hơn. Ngoài giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng, các ngân hàng phải có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên, không bị xử phạt hành chính trong lĩnh vực kinh doanh vàng và có hệ thống quy định nội bộ chặt chẽ về quy trình sản xuất. Đây là những tiêu chí nhằm đảm bảo ngân hàng thương mại tham gia sản xuất vàng miếng có đủ tiềm lực tài chính, kinh nghiệm quản lý và năng lực vận hành.

Theo quy định mới, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước sẽ ban hành chi tiết hồ sơ và thủ tục cấp phép sản xuất vàng miếng. Cách tiếp cận này được đánh giá là chuyển từ cơ chế độc quyền sang cơ chế cấp phép có điều kiện, vừa tạo sự cạnh tranh công bằng, vừa duy trì sự kiểm soát của Nhà nước đối với hoạt động sản xuất vàng miếng.