Chính sách thương mại của ông Donald Trump đối mặt sóng ngầm từ chính nội bộ

Thượng viện Mỹ thông qua nghị quyết chấm dứt thuế quan của Donald Trump đối với Canada

Thượng viện Mỹ ngày 2/4 đã bất ngờ thông qua một nghị quyết nhằm chấm dứt tình trạng khẩn cấp quốc gia – cơ sở pháp lý để Tổng thống Donald Trump áp thuế đối với đồng minh Canada hồi đầu năm. Động thái này thu hút sự chú ý đặc biệt khi có tới bốn thượng nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ, đánh dấu một trong những lần hiếm hoi Thượng viện thể hiện sự bất đồng rõ rệt với chính sách thương mại của ông Trump.

Nghị quyết do Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine khởi xướng, được thông qua với tỷ lệ sít sao 51 phiếu thuận và 48 phiếu chống. Đáng chú ý, ngoài sự ủng hộ từ các thượng nghị sĩ Dân chủ, bốn thành viên đảng Cộng hòa là Mitch McConnel, Lisa Murkowski, Susan Collins và Rand Paul cũng đứng về phía nghị quyết. Đây là những tiếng nói nổi bật trong nội bộ đảng Cộng hòa từng có quan điểm độc lập với các chính sách đối đầu thương mại của ông Trump trong quá khứ.

Trong tuyên bố sau cuộc bỏ phiếu, thượng nghị sĩ McConnel cho rằng việc lạm dụng thuế quan như một công cụ trừng phạt đồng minh là phản tác dụng. Ông nhấn mạnh rằng thuế quan khiến chi phí hàng hóa và dịch vụ tăng cao, gây ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động Mỹ. Theo ông, một cuộc chiến thương mại không khôn ngoan sẽ mang lại tổn thất hơn là lợi ích, đặc biệt khi mục tiêu bị nhắm tới lại là một đối tác thương mại thân thiết như Canada.

Tuy nhiên, để chính thức có hiệu lực, nghị quyết vẫn cần được Hạ viện thông qua trước khi trình lên Tổng thống ký phê chuẩn. Giới quan sát đánh giá khả năng Hạ viện – hiện do đảng Cộng hòa kiểm soát – ủng hộ nghị quyết là rất thấp. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đã lên tiếng tuyên bố rằng văn kiện của Thượng nghị sĩ Kaine "sẽ không bao giờ đến được bàn làm việc của Tổng thống", trong khi lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện John Barraso cho rằng cuộc bỏ phiếu mang tính biểu tượng hơn là thực chất.

Liệu có sự thay đổi nào?

Phản ứng trước kết quả bỏ phiếu, Nhà Trắng khẳng định sẽ khuyến nghị Tổng thống Trump phủ quyết nếu nghị quyết vượt qua Hạ viện. Trong một tuyên bố đăng trên mạng xã hội, ông Trump bày tỏ sự thất vọng với bốn thượng nghị sĩ cùng đảng, cáo buộc họ đang tiếp tay cho nỗ lực phá hoại chính sách kiểm soát biên giới của ông. Ông khẳng định thuế quan là cần thiết để gây áp lực lên Canada – quốc gia mà ông cáo buộc không kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu ma túy tổng hợp fentanyl vào Mỹ.

Trước đó, vào đầu tháng 2, ông Trump đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại biên giới phía bắc nhằm làm cơ sở cho các biện pháp thuế quan. Lý do được đưa ra là làn sóng fentanyl – loại ma túy nguy hiểm đang gây ra khủng hoảng opioid nghiêm trọng tại Mỹ – được cho là đang tuồn qua biên giới từ Canada. Tuy nhiên, thượng nghị sĩ Kaine bác bỏ quan điểm này. Ông dẫn báo cáo đánh giá mối đe dọa thường niên của chính quyền Trump, trong đó không có bất kỳ dòng nào đề cập đến Canada là nguồn xuất phát của fentanyl.

Theo ông Kaine, việc sử dụng tình trạng khẩn cấp làm cơ sở để áp thuế đối với một đồng minh như Canada là hành vi lạm quyền, cần bị Quốc hội phản bác. Ông nhấn mạnh rằng chính sách thương mại thiếu cơ sở có thể gây thiệt hại lâu dài cho quan hệ kinh tế giữa Mỹ và các đối tác chiến lược. Việc lưỡng đảng cùng biểu quyết thông qua nghị quyết, theo ông, là một tín hiệu rõ ràng cho thấy Thượng viện muốn kiềm chế xu hướng sử dụng thuế quan như một công cụ chính trị.

Cuộc bỏ phiếu diễn ra chỉ vài giờ sau khi ông Trump công bố một loạt biện pháp thuế đối ứng mới đối với hàng hóa từ nhiều quốc gia khác. Sự trùng hợp về thời điểm càng khiến nghị quyết được xem là động thái phản kháng có tính chất chính trị cao từ lưỡng đảng trong Thượng viện, dù không chắc chắn sẽ đạt được hiệu lực cuối cùng.

Sự kiện này cũng cho thấy nội bộ đảng Cộng hòa vẫn tồn tại những rạn nứt về chính sách thương mại dưới thời ông Trump. Dù vẫn giữ được quyền kiểm soát tại Hạ viện, tổng thống đang đối mặt với nhiều chỉ trích từ chính các đồng minh đảng mình, nhất là khi các quyết sách có thể tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ và mối quan hệ đối tác lâu đời với các quốc gia thân thiện.