Chỉ nên dùng margin cho chiến thuật "đánh nhanh, thắng nhanh"

Xét về bản chất, giao dịch cho vay ký quỹ (margin) mang lại lợi ích cho cả các chủ thể trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, không thể không nhắc đến nhưng rủi ro của hình thức này....

Với nhà đầu tư, margin góp phần gia tăng lợi nhuận. Cụ thể, nếu sử dụng margin với tỷ lệ là 50% thì lợi suất mang lại có thể cao hơn gần 2 lần so với không sử dụng margin. Còn với công ty chứng khoán, margin mang lại nguồn doanh thu ổn định vì thị trường tăng hay giảm thì các nhà đầu tư đều sử dụng margin. Với thị trường, margin góp phần gia tăng của thanh khoản, vốn hóa và hấp dẫn hơn với nhà đầu tư.

Ảnh minh họa

Thực tế, việc hạ lãi suất tiền gửi khiến thị trường chứng khoán hấp dẫn hơn, thúc đẩy các nhà đầu tư giao dịch và tận dụng đòn bẩy để nắm bắt cơ hội đầu tư. Bởi, môi trường lãi suất hạ nhiệt góp phần giảm chi phí vốn, giúp các công ty chứng khoán có thêm dư địa để giảm lãi suất margin. Nhiều công ty chứng khoán đã đưa ra các gói ưu đãi lãi suất, chính sách hấp dẫn nhằm kích thích nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư. Ngoài ra, sự thuận lợi hơn về công nghệ cộng thêm việc các công ty chứng khoán chủ động huy động vốn mở rộng dư địa cho vay cũng giúp đáp ứng dễ dàng hơn nhu cầu margin của thị trường.

Dù vậy, margin cũng mang lại không ít rủi ro. Nếu thị giá cổ phiếu niêm yết trên thị trường sụt giảm sâu do tác động từ thông tin tiêu cực thì nhà đầu tư có nguy cơ thua lỗ lớn, nếu sử dụng margin với tỷ lệ là 50% thì mức lỗ sẽ gấp đôi so với việc không vay.

Còn các công ty chứng khoán có thể gặp rủi ro tín dụng khi không thu được nợ hoặc khách hàng không thực hiện nghĩa vụ nợ theo hợp đồng; rủi ro thanh toán khi công ty bị thiếu hụt số dư tiền hay chứng khoán trên tài khoản để thanh toán cho các giao dịch trong ngày.

Kéo theo đó, thị trường chứng khoán bị tác động mạnh từ hoạt động giải chấp trên quy mô lớn của các công ty chứng khoán, tức bán chứng khoán của nhà đầu tư nếu họ không kịp thời bổ sung tài sản để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ theo quy định. Chưa kể khi margin tăng quá cao, chỉ một nhịp điều chỉnh mạnh sẽ có thể dễ dàng kéo theo hiện tượng "call margin", từ đó gây áp lực ngược trở lại thị trường, dễ khiến thị trường giảm sâu hơn.

Điển hình, tính tới cuối quý I/2022, tổng giá trị cho vay margin của thị trường đạt hơn 200.000 tỷ đồng, và việc sử dụng quá nhiều đòn bẩy tài chính được xem là một trong những yếu tố dẫn đến sự biến động mạnh của thị trường từ quý II/2022. Cụ thể là động thái bán giải chấp của các công ty chứng khoán khiến thị trường mất trụ đỡ và có những phiên lao dốc.

Chẳng hạn, chỉ số VN-Index kết phiên giao dịch 25/4/2022 với mức giảm gần 6%, mức giảm sâu thứ hai trong lịch sử của chỉ số này. Sau đó, VN-Index tiếp tục ghi nhận mức giảm 4,53% phiên ngày 13/5/2022 và 4,44% phiên ngày 13/6/2022.

Còn với năm 2023, tình trạng bán tháo trên diện rộng từng xuất hiện với 221.674 tỷ đồng vốn hóa thị trường “bốc hơi” trong phiên ngày 18/8 sau khi các công ty chứng khoán lần lượt thông báo thay đổi danh mục chứng khoán giao dịch ký quỹ theo hướng giảm vào nửa đầu tháng 8.

Theo các chuyên gia, việc sử dụng margin sẽ rất khó để kiếm được lợi nhuận bền vững, chỉ nên "đánh nhanh, rút nhanh". Khi sử dụng margin nên có phương án chuẩn bị trước, bởi vì margin có lãi suất và thời gian. Do đó, nhà đầu tư có thiên hướng đầu cơ và lướt sóng, với mức lợi nhuận có thể kiếm được hàng năm trên 20% thì hãy nghĩ đến margin, còn nếu đầu tư dài hạn thì nên tránh.

Bên cạnh đó, không chỉ cần chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, giới hạn ngưỡng chấp nhận rủi ro, nhà đầu tư chỉ nên dùng margin cho các cổ phiếu có tính thanh khoản tốt, nhóm ngành tốt, tránh trường hợp cổ phiếu giảm mất thanh khoản dẫn đến việc bị bán giải chấp và mất toàn bộ vốn đầu tư.