Chân dung cựu Tổng giám đốc DongABank Trần Phương Bình vừa qua đời khi đang thi hành án

Từ nhà giáo tới làm chủ nhà băng

Ông Trần Phương Bình (sinh năm 1958), cựu Tổng Giám đốc Ngân hàng Đông Á (DongABank) qua đời ngày 18/6/2024. Ông Trần Phương Bình là một nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực ngân hàng. Từ năm 1998, ông Trần Phương Bình đã đảm nhận chức vụ Tổng giám đốc DongABank (DAF) và là Phó Chủ tịch HĐQT từ năm 2013 cho tới 8/2015.

Chân dung cựu Tổng giám đốc DongABank Trần Phương Bình vừa qua đời khi đang thi hành án

Ảnh:Internet

Trước khi trở thành người gây dựng, dẫn dắt DongABank trong 2 thập kỷ, ông Trần Phương Bình từng có kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy kinh tế. Ông là người gắn bó với DongABank từ khi mới thành lập và đã từng đưa nhà băng này trở thành ngân hàng bán lẻ và có tiếng tăm về mặt công nghệ.

DongABank từng được xem là nhà băng đầu tiên tại Việt Nam tự chế tạo ra được máy ATM bán vàng tự động, máy ATM lưu động, các buồng Auto Banking thế hệ mới có chức năng nhận tiền mặt trực tiếp…

Trên thực tế, ông Trần Phương Bình không nắm vị trí Chủ tịch HĐQT DongABank nhưng trong một thời gian dài ông được xem là người trực tiếp lèo lái nhà băng này. Ông là là Tổng Giám đốc, người điều hành trực tiếp đồng thời là Phó Chủ tịch HĐQT ngân hàng.

Từ khi thành lập, ông Bình đã có nhiều nỗ lực để đưa ngân hàng này đi lên. Dưới thời lãnh đạo của ông Bình, Ngân hàng Đông Á đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận.

DongABank dưới thời đại gia Trần Phương Bình

DongABank được thành lập và chính thức đi vào hoạt động vào năm 1992. Từ một ngân hàng nhỏ bé, với vốn điều lệ 20 tỷ đồng, DongABank đã trở thành nhà băng có quy mô vốn 5.000 tỷ đồng tính đến 31/12/2014. Trong đó, số vốn cổ phần của cổ đông pháp nhân chiếm 40,68% vốn điều lệ của DongA Bank. Tổng tài sản năm 2014 của ngân hàng này đạt 87.258 tỷ đồng.

DongABank từng là một cái tên tiên phong trong triển khai ngân hàng tự động. Giai đoạn 1997-2001, khi các phương thức thanh toán ngân hàng mới ở bước đầu định hình, ngân hàng này đã trở thành thành viên chính thức Mạng thanh toán toàn cầu (SWIFT), thành lập Công ty kiều hối Đông Á. Trung tâm thẻ DongABank cũng ra đời trong giai đoạn này.

Giai đoạn 2002-2007, con số 2 triệu khách hàng sử dụng thẻ đa năng giúp DongABank trở thành ngân hàng TMCP dẫn đầu về tốc độ phát triển dịch vụ thẻ và ATM tại Việt Nam. DongABank tiên phong triển khai thêm 2 kênh giao dịch: Ngân hàng Đông Á tự động và Ngân hàng Đông Á điện tử.

Năm 2007, DongABank tạo ra làn sóng tiên phong của ngân hàng tự động khi nhận Kỷ lục Guiness với dòng máy ATM TK21 - nhận tiền mặt trực tiếp 100 tờ với nhiều mệnh giá khác nhau trong một lần gửi. Chưa hết, năm 2012, chứng nhận kỷ lục Guiness dành cho máy bán vàng đầu tiên tại Việt Nam cũng đã được Trung tâm sách kỷ lục quốc gia trao cho DongAbank.

Giai đoạn 2008 - 2012, DongABank đã sở hữu nhiều dòng máy ATM hiện đại. Số máy ATM lên đến 1,400 đơn vị, 1,500 máy POS.

Mảng huy động vốn của Đông Á cũng rất tốt. Lãi suất tiết kiệm cả ngoại tệ lẫn tiền đồng của ngân hàng này bao giờ cũng thấp hơn các nhà băng khác chút đỉnh, tỷ giá mua bán ngoại tệ không cạnh tranh nhưng họ có tỷ lệ tiền gửi của dân cư cao.

Thời gian đó, ngân hàng này phát triển rực rỡ và được đánh giá là một trong những nhà băng có chất lượng dịch vụ hàng đầu tại Việt Nam. Đến năm 2014, DongA Bank có trên 7,5 triệu khách hàng cá nhân và doanh nghiệp, con số mà nhiều ngân hàng cổ phần mơ ước. Kết quả kinh doanh của DongA Bank trong thời điểm này cũng thuộc top dẫn đầu trên thị trường.

Sai lầm lớn...

Sau hơn 2 thập kỷ lèo lái DongABank, ngày 20/8/2015, ông Trần Phương Bình đã bị NHNN đình chỉ chức vụ Tổng giám đốc sau khi có thông tin chính thức về kết luận thanh tra toàn diện quyết định kiểm soát đặc biệt Ngân hàng Đông Á.

Tháng 12/2016, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Trần Phương Bình.

Kết quả thanh tra cho thấy, trong giai đoạn 2012 trở về trước, Ngân hàng Đông Á đã có nhiều vi phạm pháp luật về quản lý tài chính, cấp tín dụng và hoạt động kinh doanh khác làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình tài chính và hoạt động của nhà băng này.

Ông Bình bị cơ quan điều tra xác định là người tổ chức, chỉ đạo các hoạt động ngân quỹ và đầu tư tại DongABank, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại cho DongABank tổng số tiền 3.405 tỷ đồng.

Theo cơ quan điều tra, hành vi vi phạm của ông Trần Phương Bình và lãnh đạo ngân hàng này trước năm 2015 là nguyên nhân dẫn đến việc DongA Bank lỗ lũy kế đến 31.000 tỷ đồng và âm vốn chủ sở hữu hơn 25.000 tỷ đồng vào thời điểm cuối năm 2015. Lý do chính là bởi ngân hàng này cho vay theo chỉ đạo ông Bình mà không tuân thủ các điều kiện theo quy định của pháp luật và của nội bộ ngân hàng.

Ông Bình sau đó đã có thư xin lỗi gửi đến khách hàng, các cổ đông và tập thể cán bộ nhân viên của DongABank. Ông thừa nhận đã có những quyết sách điều hành sai lầm trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế dẫn tới tình trạng xấu của DongABank. Ông Bình cho biết sẵn sàng chịu trách nhiệm cá nhân của mình trước các quy định của pháp luật.

Nguyên nhân DongABank tuột dốc được ông Bình thừa nhận và trong kết quả thanh tra là do “nợ xấu” khó đòi. Nhưng sâu xa hơn, nhiều ý kiến cho rằng Ngân hàng Đông Á đã “trượt chân” có phần nguyên nhân do kinh doanh vàng và không loại trừ khả năng kinh doanh vàng tài khoản ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, DongA Bank cũng sa chân vào lĩnh vực bất động sản. Trong giai đoạn hậu khủng hoảng kinh tế thế giới 2008, DongABank có dấu hiệu đẩy tín dụng mạnh vào lĩnh vực bất động sản sốt nóng, thay vì định hướng tăng trưởng chậm mà chắc đã được chính ông Trần Phương Bình đề ra từ những ngày đầu dẫn dắt ngân hàng này.

Ông Trần Phương Bình đã bị khởi tố trong 4 vụ án và nhận án tù chung thân vì những sai phạm trước đó. Trước khi qua đời, ông Trần Phương Bình đang thi hành án tù chung thân.