Cá rất tốt cho sức khỏe nhưng sẽ là "con dao hai lưỡi" nếu ăn sai cách, rất nhanh ung thư và bệnh tật

Cá – Thực phẩm vàng không phải lúc nào cũng lành cho sức khỏe

Cá là nguồn protein lành mạnh, giàu vitamin, khoáng chất và axit béo omega-3. Những dưỡng chất này giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, cải thiện não bộ, giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, ăn cá sai cách hoặc ăn phải cá không đảm bảo chất lượng có thể gây phản tác dụng, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư và bệnh lý mãn tính.

Dưới đây là những loại cá hoặc cách chế biến mà bạn nên hạn chế tối đa, đặc biệt nếu đang hướng tới chế độ sống lành mạnh và bền vững.

1. Cá chứa nhiều thủy ngân – “sát thủ” âm thầm

Thủy ngân là một kim loại nặng có trong môi trường, tích tụ qua chuỗi thức ăn và đạt nồng độ cao ở các loài cá lớn như cá kiếm, cá mập, cá ngừ mắt to, cá thu lớn và cá nhám. Khi hấp thụ lượng lớn thủy ngân, hệ thần kinh, gan và khả năng sinh sản có thể bị tổn thương nghiêm trọng. Trẻ em và phụ nữ mang thai là đối tượng cần đặc biệt tránh những loại cá này.

Cá da trơn như cá trê và cá chình nuôi trong môi trường ô nhiễm cũng có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao, bên cạnh các chất cấm như kháng sinh và thuốc tăng trưởng. Do đó, người tiêu dùng nên ưu tiên các loại cá nước lạnh như cá hồi, cá cơm hoặc cá mòi – vừa ít thủy ngân, vừa giàu omega-3.

2. Cá nướng ở nhiệt độ cao sinh ra chất gây ung thư

Cá nướng, đặc biệt là nướng trực tiếp trên than, có thể tạo ra benzopyrene và heterocyclic amin – những hợp chất có khả năng gây đột biến tế bào, được Tổ chức Y tế Thế giới xếp vào nhóm chất gây ung thư.

Ngoài ra, việc rán hoặc chiên cá ở nhiệt độ cao cũng làm phân hủy các axit amin và protein quý giá. Tốt nhất, hãy chuyển sang các phương pháp chế biến nhẹ nhàng như hấp, luộc hoặc nấu canh, vừa giữ trọn dinh dưỡng, vừa an toàn cho sức khỏe lâu dài.

3. Cá muối và nguy cơ ung thư từ nitrosamine

Cá muối là món ăn truyền thống ở nhiều vùng miền, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn. Trong quá trình ngâm ủ, nếu không đủ mặn hoặc không đủ thời gian lên men, vi khuẩn như C. Botulinum có thể phát triển, gây ngộ độc cấp tính. Những trường hợp nặng có thể dẫn đến liệt cơ, thậm chí tử vong.

Không chỉ vậy, nitrit sinh ra trong cá muối có thể kết hợp với các sản phẩm phân hủy protein để tạo thành nitrosamine, một trong những chất gây ung thư mạnh. Ăn cá muối lâu dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày, đại tràng và vòm họng.

4. Cá có mùi lạ: Dấu hiệu của bảo quản hóa chất

Cá không còn tươi, có mùi hôi hoặc tanh lạ, thường là cá đã bị ươn. Một số nơi kinh doanh thiếu đạo đức còn ngâm cá vào chất bảo quản như formaldehyde – một chất được WHO liệt kê là có khả năng gây ung thư. Người tiêu dùng nên tránh mua cá có biểu hiện như mắt đục, mang tái, thịt mềm nhũn hoặc bốc mùi nồng nặc.

Hãy chọn mua cá ở nơi uy tín, quan sát kỹ các đặc điểm của cá tươi như mắt sáng, mang đỏ, thân cá săn chắc và không có dịch nhớt bất thường.

Hướng dẫn ăn cá đúng cách để bảo vệ sức khỏe

Để tận dụng lợi ích từ cá mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe, dưới đây là một số lưu ý:

• Ăn cá 2-3 bữa/tuần, đặc biệt là cá béo giàu omega-3 như cá hồi, cá mòi hoặc cá cơm.
• Tránh ăn cá sống nếu không chắc chắn về nguồn gốc và điều kiện bảo quản.
• Ưu tiên các phương pháp nấu hấp, canh, súp để bảo toàn dưỡng chất.
• Không ăn quá nhiều một loại cá. Ăn đa dạng các loài cá khác nhau để hấp thụ đầy đủ các loại vitamin và khoáng chất.
• Khi chọn cá, hãy ưu tiên cá đánh bắt tự nhiên hoặc nuôi theo tiêu chuẩn VietGAP hoặc GlobalGAP.